Tesisat Dergisi 182. Sayı (Şubat 2011)

TEKN İ K B İ LG İ 60 Tesisat Dergisi Say ı 182 - Ş ubat 2011 De ğ i ş ken Debili Sistemlerde İ deal Balanslama Bilindi ğ i gibi tüm ı s ı tma, so ğ utma sistemleri; borular, terminal üniteler, kritik devredeki ba- s ı nç dü ş ümü, kontrol vanalar ı , balans vanalar ı ve tesisattaki di ğ er ekipmanlar ı n (pislik tutucu, sayaç,vs.) %100 yükteki ihtiyaçlar ı için tasar- lan ı rlar. Sabit debili sistemlerde tüm yüklerde ayni debi ihtiyac ı olaca ğ ı için Statik (manuel) balans vanalar ı kullan ı labilir. Bu vanalar bir kez ayarlan ı r ve bu ayarlanmalar ı ndan sonra çal ı ş ma ömürleri boyunca ayn ı pozisyonda dururlar. Ş ekil 1 ’deki pompa grafi ğ inden de görülece ğ i gibi, de ğ i ş ken debili sistemlerde, k ı smi yük durumunda frekans konvertörü de kullan ı lm ı ş olsa da, çal ı ş an devreler üzerindeki fark bas ı nç (dP) artacakt ı r. Bunun sonucu olarak da çal ı ş an devreler a ş ı r ı debi ile çal ı ş acakt ı r. Tam kapasite çal ı ş ma durumunda belli bir fark bas ı nçta (dP’de) çal ı ş mas ı tasarlanan devreler (dizayn dP’si mavi renkli k ı s ı m kadar), k ı smi yük durumunda çok daha yüksek bir dP de çal ı ş maktad ı rlar (olu ş an dP sar ı renkli k ı s ı m kadar). Statik olarak manuel balans vanalar ı ile balanslanm ı ş de ğ i ş ken debili bir sistemde k ı smi yük durumunda çal ı ş an devreler orta- lama olarak %40-50 aras ı nda fazla bir “a ş ı r ı debi” ile çal ı ş maktad ı r ve istatistiklere göre bir ı s ı tma sisteminin tam yükte çal ı ş ma süresi tüm ömrünün %10-15’ini geçmemektedir. De ğ i ş ken debili sistemlerde statik balans vanas ı kullan ı lmas ı durumunda sistem ömrünün orta- lama %85-90’ ı ndan fazlas ı süresince sürekli a ş ı r ı debide çal ı ş acakt ı r. Böyle bir çal ı ş man ı n sonuçlar ı olarak da: 1) Gereksiz yere a ş ı r ı pompalama maliyeti, 2) Sistemde dizayn edilen dT’ye ula ş ı lamama problemi, (Dü ş ük dT Sendromu) 3) Dü ş ük dT sendromunun sonuçlar ı olarak ka- zan / so ğ utma grubunun dü ş ük verimlilikte çal ı ş mas ı , 4) Boru hatt ı ndaki ı s ı kay ı plar ı n ı n artmas ı , 5) Yüksek fark bas ı nçta çal ı ş an kontrol vana- lar ı n ı n kontrol ettikleri devreler üzerindeki otoritelerinin azalmas ı , s ı cakl ı k kontrolünün kötüle ş mesi, s ı cakl ı k dalgalanmas ı n ı n artmas ı . Kötü konfor, 6) Genel i ş letme maliyetlerinin artmas ı (ar ı za, periyodik bak ı m, yedek parça maliyetlerinin artmas ı ) gibi durumlar ortaya ç ı kar. De ğ i ş ken debili sistemlerde sistem balans- lanmas ı n ı n otomatik balans vanalar ı ile gerçekle ş tirilmesi gerekmektedir. Fark Bas ı nç Kontrolörleri otomatik balans vanalar ı na güzel bir örnektir. Fark bas ı nç kontrol vanalar ı ; bir bas ı nç kontrolörü ve bir de debi limitleyicili haberci Δ p kazan, e ş anjör, chiller Frekans Kontrollü Pompa ΔΔ p Pnom 0% De ğ i ş ken Debili Sistem Δ p Çalı ş an devreler Δ p Balans Vanası Δ p Borulama Sonuç 50% 100% Yük Ş ekil 1. Ş ekil 2. Ş ekil 3. 100% 100% 40C 50% 10% 50% 4C 120-125% Isı Transferi % Debi % 6/12 ° C 6/10,9 ° C 104% Gereksiz fazla pompalama sonucunda terminal üniteler istenilen dT’de çal ı ş amamakta ve özellikle so ğ utma sistemlerinde verimsizlik ba ş göstermektedir. Sonucu maliyet art ı ş ı d ı r. Otomatik Balans Vanaları