Tesisat Dergisi 182. Sayı (Şubat 2011)

TEKN İ K B İ LG İ 140 Tesisat Dergisi Say ı 182 - Ş ubat 2011 Petro-kimya tesislerinde çok de ğ i ş ik yap ı da ak ı ş kan ı n bir yerden bir yere borularla ta ş ı nma- s ı gerekir. Ta ş ı nan ak ı ş kan ı n kimyasal yap ı s ı na uygun olarak, belirli bir ak ı c ı l ı k aral ı ğ ı nda pom- palanmas ı için boru devresinin ı s ı t ı c ı – izleyici buhar borusuyla ı s ı t ı lmas ı zorunlulu ğ u do ğ ar. Bu sistemde ş u gerekçeler öne ç ı kar: • Pompalamada tüketilen enerjiyi en aza in- dirmek. • Her ak ı ş kan, borulardaki sürtünme diren- ci dü ş ünülerek, uygun bir s ı cakl ı kta yani belirli bir ak ı c ı l ı k (viskozite) de ğ erinde pom- palanmal ı d ı r. Her ne kadar, ana boru devre- lerinde ı s ı l izolasyon yap ı lm ı ş olsa bile, boru devresinde geçti ğ i ortam ile aras ı nda bir ı s ı iletimi gerçekle ş ir. • Baz ı ak ı ş kanlar, buhar faz ı nda a ş ı nd ı r ı c ı olmad ı klar ı halde, yo ğ unla ş t ı klar ı nda a ş ı r ı bir a ş ı nd ı r ı c ı l ı k özelli ğ i gösterirler. Örne ğ in, Hidrojen sülfit ve su buhar ı birlikte yo ğ un- la ş t ı klar ı nda, Hidrosülfürik asit olu ş ur ve bu asit son derece a ş ı nd ı r ı c ı d ı r. • Ortam s ı cakl ı ğ ı nda pek çok ak ı ş kan ı n ka- t ı la ş mas ı söz konusudur. Örne ğ in, Fitalik Anhidrid 150 °C s ı cakl ı ğ ı n alt ı nda kat ı la ş ı r. • So ğ uk iklimlerde ak ı ş kan ı n donma riski var- d ı r. Is ı t ı c ı -izleyici buhar borular ı , ana boruya de ğ i- ş ik biçimlerde ba ğ lan ı rlar; 1. Metal bantlarla, 2. Tellerle, 3. Aral ı kl ı veya sürekli kaynakla. Borular, ana boruya paralel ba ğ land ı ğ ı gibi, spiral sar ı larak da ba ğ lan ı rlar. Buhar borusu ile ana boru birlikte izole edilirler. İ ki boru aras ı nda olu ş an bo ş luk ı s ı iletim özellikli bir tür çimentoy- la doldurularak, ı s ı iletimi iyile ş tirilebilir. Is ı t ı c ı – İ zleyici Buhar Boru Sistemleri Ayd ı n ACEM İ * Petro-kimya gibi tesislerde ta ş ı nan ak ı ş kan ı n kimyasal özelli ğ inin bozulmamas ı için ı s ı t ı c ı -izleyici buhar boru sistemlerinin seçimine yönelik bir hesaplama yöntemi anlat ı lmaktad ı r. Buhar borusu malzemesi olarak; karbon çeli ğ i, paslanmaz çelik ve bak ı r kullan ı l ı r. Is ı t ı c ı - İ zleyici Buhar Borusu Çap ı ve Boru Say ı s ı Seçimi Genel olarak, buhar borusu çaplar ı 10 mm (3/8”) ile 25 mm (1”) aras ı nda de ğ i ş ir. K ı sa dü ş ey borularda, vana ve fittingslerde 6 mm (1/4”) bak ı r boru kullan ı l ı r. ENDÜSTR İ YEL MEKAN İ K TES İ SAT DOSYASI 2. Teller: Vana, fittings ve k ı sa dü ş ey borular- da kullan ı l ı r. Kullan ı lan tel: Paslanmaz çelik, (1,25 mm) kal ı nl ı kta olmal ı . 3. Kaynak: Buhar borusu, ana boruya aral ı kl ı kaynak ve sürekli kaynak yap ı larak ba ğ lan ı r. Kolayl ı k olmas ı aç ı s ı ndan, buhar borusunun ana borunun üstünde yer almas ı gerekir. Uygulama İ çin Önemli Notlar 1. Her bir buhar borusu için bir kondenstop kullan ı lmal ı d ı r. 2. Uzun boru devrelerinde, buhar borusunda bas ı nç kayb ı oldukça yüksektir. Devre so- nunda, s ı cakl ı ğ ı n a ş ı r ı dü ş mesi sonucun- da, buhar borusunda yaln ı z kondens kal ı r. Tasar ı m yap ı l ı rken, uygun noktalardan kondensin al ı nmas ı na dikkat edilmelidir. 3. Do ğ ald ı r ki, buhar borusu ana borudan daha fazla genle ş ecektir. Bu genle ş meleri dikkate al ı nmal ı d ı r. 4. Is ı t ı c ı -izleyici buhar borular ı için ayr ı bir kolektör yap ı lmal ı d ı r. Bu kolektörde her bu- har borusu için bir a ğ ı z bulunmal ı d ı r. Tablo 1. Ak ı ş kan Çap ve S ı cakl ı ğ ı na Göre Bu- har Borusu Say ı s ı [15 mm (1/2”) Boru için] S ı cakl ı klar Ana boru çap ı 24 ºC 24-66 ºC 66-149 ºC 25 mm (1”) 1 1 1 40 mm (1 1/2 “) 1 1 2 50 mm (2”) 1 1 2 80 mm (3”) 1 1 3 100 mm(4”) 1 2 3 150 mm (6”) 2 2 3 200 mm (8”) 2 2 3 250-350mm (10”-14”) 2 3 6 350-400mm (14”-16”) 2 3 8 450-500mm (18”20”) 2 3 10 Tablo 2. Bantlama Aral ı klar ı Ana Boru Çap ı Buhar Borusu Çap ı Bant Aral ı ğ ı 12”-18” 10 mm (3/8”) 0,30-0,45 m 18”-24” 15 mm (1/2”) 0,45-0,60 m 24”-36” 20-25 mm (3/4”-1”) 0,60-0,90 m Buhar Borusunun Ana Boruya Ba ğ lanmas ı 1. Metal Bantlar: Kullan ı lan bantlar; • Galvanizli çelik (15 mm geni ş lik, 1,25 mm kal ı nl ı k) • Paslanmaz çelik (16 mm geni ş lik , 0,9 mm kal ı nl ı k) olabilir. Makina ile bantlama yap ı labilir. Bantlama aral ı klar ı Tablo 2 ’deki gibi olabilir. Tablo 3. Kolektör Çap ı na Göre 15 mm (1/2”)’lik Buhar Borusu Say ı s ı Kolektör Çap ı 15 mm (1/2”) Buhar Borusu Say ı s ı 20 mm (3/4”) 2 25 mm(1”) 3-5 40 mm (1 “) 6-15 50 mm (2”) 16-30 * Yazan: Ayd ı n ACEM İ / Makina Mühendisi