Tesisat Dergisi 182. Sayı (Şubat 2011)

116 Tesisat Dergisi Say ı 182 - Ş ubat 2011 MAKALE Türkiye’de 3 zamanl ı tarife de kullan ı l- maktad ı r. Elektri ğ in yo ğ un kullan ı ld ı ğ ı zaman dilimlerinde tüketimi azaltmay ı ve tüketimi mümkün oldu ğ unca zamana e ş it olarak yaymay ı özendirmek amac ı yla ya- p ı lan bu uygulamayla; O Saat 06:00 – 17:00 aras ı nda normal, O Saat 17:00 – 22:00 aras ı nda pahal ı (2 kat ı ), O Saat 22:00 – 06:00 aras ı nda indirimli (yar ı s ı ) tarife birim fiyatlar ı geçerli olmaktad ı r. Halk aras ı nda “ak ı ll ı sayaç kullan ı m ı ” olarak bilinen bu uygulamayla, tüketimi 22:00 – 06:00 aras ı na almakla, tüketici- ler ödeyecekleri fatura bedellerinde önemli miktarda azalma sa ğ layabilmektedir. Türkiye’de elektrik fiyatlar ı n ı n çok yüksek oldu ğ u ve bu nedenle, hem tüketimin ye- terince yayg ı nla ş amad ı ğ ı hem de sanayi- cilerimizin uluslararas ı rekabet gücünün azald ı ğ ı yönündeki iddialar son y ı llarda art ı k geçerli de ğ ildir. Çünkü Türkiye özel- likle Avrupa ülkeleri içinde elektri ğ i en ucuz kullanan ülkelerden biri konumun- dad ı r. Tablo 8 , AB Enerji Komisyonunun 2009 y ı l ı raporundan al ı nm ı ş t ı r ve ülkeler- deki tüketiciye ula ş an (vergiler vs. dahil) elektrik birim fiyatlar ı n ı Eurocent olarak vermektedir. Son y ı llarda Türkiye’de enerjinin verimli kullan ı lmas ı yla ilgili olarak hukuki alt ya- p ı n ı n düzenlenmesinde önemli geli ş meler olmu ş tur. Bunlardan baz ı lar ı ş unlard ı r: O 02.05.2007 tarihinde yürürlü ğ e giren “Enerji Verimlili ğ i Kanunu’’ O 14.04.2008 tarihinde yay ı mlanan “Mer- kezi Is ı tma ve S ı hhi S ı cak Su Sistemle- rinde Is ı nma ve S ı hhi S ı cak Su Giderleri- nin Payla ş t ı r ı lmas ı na İ li ş kin Yönetmelik’’ O 25.10.2008 tarihinde yay ı mlanan “Enerji Kaynaklar ı n ı n ve Enerjinin Kulla- n ı m ı nda Verimlili ğ in Art ı r ı lmas ı na İ li ş kin Yönetmelik’’ O 05.12.2008 tarihinde yay ı mlanan ve 01.04.2010 tarihinde revize edilen “Bina Enerji Performans ı Yönetmeli ğ i’’ Tesisat mühendislerimiz ve ilgili teknis- yenlerimiz bu kanun ve yönetmelikleri iyi ö ğ renmeli ve yak ı ndan takip etmelidirler. (www.enerji.gov.tr veya www.eie.gov.tr) . Enerjinin etkin ve verimli kullan ı m ı ko- nusunda kendisini yeti ş tirmek isteyen mühendis ve teknisyenlerimize bir di ğ er önemli tavsiyemiz de ‘’Enerji ve Tabi Kay- naklar Bakanl ı ğ ı ’’ koordinasyonunda ger- çekle ş tirilen ve onun yetkilendirdi ğ i kuru- lu ş lar taraf ı ndan (örne ğ in TMMOB Makine Mühendisleri Odas ı : www.mmo.org.tr ) verilen; O Bina Enerji Yöneticili ğ i O Sanayi Enerji Yöneticili ğ i sertifikal ı e ğ itim kurslar ı na kat ı lmalar ı d ı r. Önümüzdeki y ı llarda otomobiller bile elektrik motorlar ı yla çal ı ş acak ve elekt- rikten ba ş ka enerji türü kullanmayan ı s ı pompalar ı ı s ı tma, so ğ utma ve kullanma s ı cak suyu üretiminde ve di ğ er uygula- malarda önemli rol oynayacakt ı r. K ı saca- s ı bizim için elektrik enerjisinden kaç ı ş yoktur. En iyisi biz onu verimli kullanmay ı ö ğ renelim… Kaynaklar O www.enerji.gov.tr O www.eie.gov.tr O www.euas.gov.tr O www.teias.gov.tr O www.tedas.gov.tr O www.tetas.gov.tr O www.epdk.gov.tr Tablo 8. Çe ş itli Ülkelerde Tüketiciye Ula ş an (Vergiler Vs. Dahil) Elektrik Birim Fiyatlar ı Ülke Birim Fiyat (Eurocent / kWh) Konutlarda Birim Fiyat (Eurocent / kWh) Endüstride Türkiye 12-14 8-10 İ sviçre 12 5 Fransa 13 4 Finlandiya 13 6 Polonya 16 8 İ spanya 21 8 Çek Cumhuriyeti 13 10 Macaristan 23 11 Slovakya 22 12 Portekiz 21 9 İ ngiltere 24 10 İ talya 26 22 Avusturya 25 10 İ rlanda 25 13 Japonya 20 10 Sonuç AB ülkeleri 2008 y ı l ı nda ilginç bir karar ald ı lar ve 1990 y ı l ı ndaki kendi rakamlar ı n ı referans kabul ederek, birlik içinde 2020 y ı l ı na kadar; O Birincil enerji kullan ı m ı n ı n %20 azalt ı l- mas ı , O Sera gaz ı sal ı mlar ı n ı n %20 dü ş ürülmesi, O Yenilenebilir enerji kaynaklar ı n ı n %20 daha fazla kullan ı lmas ı hedefiyle 2020: 20/20/20 “ İ klim Koruma Formülü”nü olu ş turdular. Ümit edelim ba- ş ar ı l ı olsunlar. Biz de Türkiye’de kendimiz bir karar alsak ve örne ğ in klasik elektrik motor uygula- malar ı yla tüketti ğ imiz y ı ll ı k 100 TWh’lik elektrik enerjisinin en az %10’unu “verim yükseltme de ğ i ş iklikleriyle” 2020 y ı l ı na kadar tasarruf etsek… Elektrik İş leri Etüt İ daresi Genel Müdürlü ğ ü (E İ A) verilerine göre, Türkiye’de kullan ı lan elektrik motorlar ı n ı n sadece %7’si yüksek verim s ı n ı f ı nda (EFF1), %28’i orta verim s ı n ı f ı nda (EFF2) ve %65’i ise dü ş ük verim s ı n ı f ı nda (EFF3) yer almaktad ı r. Türkiye’de tüketilen y ı ll ı k 180 TWh elektri- ğ in %40’a, yani y ı ll ı k yakla ş ı k 75 TWh’lik bölümü “pompalar, fanlar vb. santrifüj makineler” taraf ı ndan tüketilmektedir. Bu tür makinelerin yo ğ un olarak kullan ı l- d ı ğ ı “ak ı ş kan transfer, ı s ı tma, so ğ utma, havaland ı rma vb.” uygulamalar ı n “te- sisat mühendisinin” i ş i oldu ğ unu ve bu uygulamalarda %20-40 oran ı nda elektrik enerjisi tasarruf potansiyeli bulundu ğ unu hepimiz biliyoruz. Bu tür makinelerin “ömür boyu maliyetle- rinin” %90’dan daha fazla bir bölümünün elektrik enerjisi maliyetinden olu ş tu ğ unu da art ı k hepimiz biliyoruz. Elektrik motoru kullan ı lan uygulamalarda nelere dikkat ederek ve hangi de ğ i ş iklikleri yaparak “çal ı ş ma verimini yükseltebile- ce ğ imiz ve elektrik tasarrufu yapabile- ce ğ imiz” konusunda ba ş ka bir yaz ı m ı zda bulu ş abilmek ümidiyle özellikle genç mü- hendislerimizin “elektrik” bilgilerini art ı r- malar ı n ı diliyorum.