Tesisat Dergisi 182. Sayı (Şubat 2011)

112 Tesisat Dergisi Say ı 182 - Ş ubat 2011 MAKALE toplam ı 400.000 GWh = 400 TWh olup, bu üretimi gerçekle ş tirmek için gerekli olan elektrik üretim santrallerinin kurulu güç toplam ı ise 90.000 MW’dan az olma- yacakt ı r. 2010 y ı l ı itibariyle Türkiye’de mevcut sant- rallerin kurulu gücünün toplam ı n ı n 48.000 MW oldu ğ unu ve önümüzdeki 10 y ı l içinde bunlar ı n bir k ı sm ı n ı n eskime vb. neden- lerle devre d ı ş ı kalaca ğ ı n ı dikkate al ı rsak, 2020 y ı l ı na kadar yakla ş ı k 50.000 MW’l ı k yeni elektrik üretim tesisini devreye alm ı ş olmam ı z gere ğ i ortaya ç ı kmaktad ı r. Bu da her y ı l yakla ş ı k 5.000 MW gücünde yeni üretim tesisinin devreye al ı nm ı ş olmas ı anlam ı na gelmektedir. Do ğ rusu gerçekle ş - tirilmesi zor bir i ş tir bu. Özellikle yeni ku- rulacak santrallerin ülke içinde mevcut ve yenilenebilir enerji kaynaklar ı n ı kullanan tesisler olmas ı gerekti ğ i dikkate al ı nd ı ğ ı n- da, i ş in zorlu ğ u daha da artmaktad ı r. Üretim gücünün yükseltilmesine paralel olarak elektrik üretim ve da ğ ı t ı m siste- minin de (nakil hatlar ı , direkler, teller, kablolar ve trafolar gibi) kapasitesinin artt ı r ı lmas ı ve enerji transfer veriminin yükseltilerek, iletim ve da ğ ı t ı m kay ı plar ı - n ı n azalt ı lmas ı gerekmektedir. Uzmanlar ı n hesaplar ı na göre, 2020 y ı l ı sonunda hedeflenen ki ş i ba ş ı tüketimin 4.000 kWh / y ı la ula ş mas ı için önümüzdeki 10 y ı lda Türkiye’nin elektrik üretim, iletim ve da ğ ı t ı m sistemine yap ı lmas ı gereken yat ı r ı m 150 – 180 milyar dolar civar ı nda- d ı r. Böyle bir yat ı r ı m ı devletin kendisinin tek ba ş ı na yapmas ı mümkün olmad ı ğ ı na göre, özellikle üretim ve da ğ ı t ı m aya ğ ı nda ulusal ve uluslararas ı özel sektörün yat ı - r ı m yapmas ı beklenmektedir. Elektrik Üretiminin Çevreye Etkisi Çevrenin kirlenmesinin ba ş aktörü olarak CO 2 kabul edildi ğ inden, elektrik üretilir- ken gerçekle ş en CO 2 sal ı n ı m ı (emisyonu) önemli bir kriter olarak incelenmektedir. Her elektrik üretim tesisi kurulurken, i ş le- tilirken (yani elektrik üretirken) ve ömrü- nün sonunda sökülüp yok edilirken CO 2 sa- l ı n ı m ı na neden olmaktad ı r. Sal ı n ı m miktar ı tesisin cinsine, teknolojisine ve kulland ı ğ ı birincil (primer) enerji kayna ğ ı na ba ğ l ı olarak de ğ i ş mektedir. Tablo 5 ’de de ğ i ş ik birincil enerji kayna ğ ı kullanan elektrik üretim tesislerinin 1 kWh elektrik enerjisi üretebilmek için çevreye sald ı ğ ı ortalama CO 2 miktarlar ı verilmi ş tir: Tablo 4. Türkiye’de Elektrik Enerjisiyle İ lgili Rakamlar ı n 10 Y ı l İ çinde Olu ş mas ı Beklenen Senaryosu Y ı llar Nüfus (Milyon) Ki ş i Ba ş ı Tüketim (kWh) Toplam Tüketim (GWh) Brüt Üretim (GWh) Kurulu Güç (MW) 2011 75 2.400 180.000 220.000 50.000 2012 76 2.550 193.800 236.000 53.500 2013 77 2.700 207.900 254.000 57.500 2014 78 2.850 222.300 270.000 61.000 2015 79 3.000 237.000 286.000 64.500 2016 80 3.170 253.600 307.000 69.000 2017 81 3.350 271.350 328.000 73.500 2018 82 3.550 291.100 350.000 78.500 2019 83 3.750 311.250 373.000 84.000 2020 84 4.000 336.000 400.000 90.000 Tablo 5. Elektrik Üretim Tesislerinin 1 kWh Elektrik Enerjisi Üretebilmek İ çin Çevreye Sald ı ğ ı Ortalama CO 2 Miktarlar ı Elektrik Üretim Tesisi CO 2 Sal ı m ı (gram / kWh) Linyit kömürü yakan 950…..1300 Ta ş kömürü yakan 650…..1100 Petrol türevleri yakan 850….890 Do ğ algaz yakan 410….640 Nükleer enerji kullanan 20….35 Su enerjisi kullanan 20….40 Rüzgar enerjisi kullanan 10….25 Güne ş enerjisi kullanan 30….110 Tablo 6. Almanya ve Türkiye’nin Elektrik Üretiminde Kulland ı klar ı Birincil Enerji Kaynaklar ı n ı n Tiplerine Göre Da ğ ı l ı m ı Üretimde Kullan ı lan Birincil Enerji Kayna ğ ı Almanya (%) Türkiye (%) Do ğ algaz ve petrol 19 53 Kömür 42 28 Su (Hidrolik) 3 18 Nükleer enerji 23 -- Yenilenebilir enerjiler 13 1 Toplam 100 100 Brüt elektrik üretimi TWh 600 210 CO 2 sal ı m ı gram / kWh 500 600 Toplam CO 2 sal ı m ı milyon ton 300 126 72 milyon nüfusa sahip Türkiye’de 2010 y ı l ı itibariyle yakla ş ı k 210 TWh brüt elekt- rik üretilmi ş ve 600 gram / kWh CO 2 sa- l ı n ı m ortalamas ı yla atmosfere toplamda 126 milyon ton CO 2 sal ı nm ı ş t ı r. Türkiye elektri ğ inin %19’unu su, rüzgar, güne ş , jeotermal ve biogaz gibi yenilene- bilir kaynaklarla, % 81’ini ise do ğ algaz, petrol ve kömür gibi fosil bazl ı kaynaklarla üretmektedir. Almanya elektri ğ inin % 16’s ı n ı su, rüzgar, güne ş , jeotermal ve biyogaz gibi yenilenebi- lir kaynaklarla, % 23’ünü nükleer enerjiyle, % 61’ini ise do ğ algaz, petrol ve kömür gibi fosil bazl ı kaynaklarla üretmektedir. Elektrik Enerjisinin Verimli Kullan ı m ı Türkiye’de birincil enerji de, elektrik enerji- si de yeterince verimli kullan ı lmamaktad ı r. “Enerji Yo ğ unlu ğ u”, yani bir ülkenin gayri Ülkelerin elektrik üretiminden kaynaklanan toplam CO 2 sal ı n ı m de ğ erleri, sahip olduk- lar ı üretim tesislerinin teknolojik özellikleri ve kulland ı klar ı birincil enerji cinslerinin kar ı ş ı m ı ndan ba ğ ı ml ı olarak önemli fark- l ı l ı klar göstermektedir. Tablo 6 ’da Almanya ve Türkiye’nin elektrik üretiminde kulland ı klar ı birincil enerji kay- naklar ı n ı n tiplerine göre da ğ ı l ı m ı verilmi ş tir. 82 milyon nüfusa sahip Almanya’da 2010 y ı l ı itibariyle yakla ş ı k 600 TWh brüt elekt- rik üretilmi ş ve 500 gram / kWh CO 2 sa- l ı n ı m ortalamas ı yla atmosfere toplamda 300 milyon ton CO 2 sal ı nm ı ş t ı r.