Tesisat Dergisi 182. Sayı (Şubat 2011)

MAKALE 98 Tesisat Dergisi Say ı 182 - Ş ubat 2011 1. Giri ş Kentsel ve endüstriyel kullan ı m sonucu olu ş an at ı ksular çevreyi kirleten önemli etkenlerden bi- risi olup içme ve kullanma suyu kaynaklar ı üze- rinde ciddi tehditler olu ş turmaktad ı r. Dolay ı s ı yla bu at ı ksular ı n al ı c ı ortamlara olas ı zararl ı etkile- rini azaltmak için ar ı t ı lmalar ı gerekmektedir. İ lk defa 1870 y ı l ı nda Amerika’da ba ş lam ı ş olan at ı ksu ar ı tma i ş lemi günümüzde pek çok ülkede yayg ı n bir ş ekilde kullan ı lmaktad ı r. Türkiye’de ise i ş letmeye aç ı lan at ı ksu ar ı tma tesislerinin say ı s ı son y ı llarda h ı zla artmaktad ı r[1]. At ı ksu ar ı tma tesislerinin (AAT) i ş letmeye aç ı lmas ı ile birlikte, bir çevre problemi ortadan kalkm ı ş proses at ı ğ ı olan ar ı tma çamurlar ı n ı n bertara- f ı günümüzde di ğ er bir çevre problemi olarak kar ş ı m ı za ç ı km ı ş t ı r. Bu çamurlar ı n nas ı l berta- raf edilece ğ i konusu ise ülkelerin gündeminde önemli bir yer tutmaktad ı r. Ş ekil 1. Kayseri AAT ak ı m ş emas ı . Gaz Kum ve Ya ğ Tutucu Giri ş Pompa İ stasyonu Kaba ve ince ızgara Ön Çök. Tank. Havalandırma Tankı Son Çök. Tank. De ş arj Geri Devir İ lk Yo ğ unla ş tırma T. Çürütücü Son Yo ğ . T. Çamur Susuzla ş tırma Binası amur keki, çamur deponi sahasına Gaz Depo Tankı Çürütücü Binası (Enerji üretimi) Kayseri Merkezi At ı ksu Ar ı tma Tesisi Ar ı tma Çamuru Uygulamalar ı At ı ksu ar ı tma tesislerinin i ş letmeye al ı nmas ı ile birlikte ar ı tma çamurlar ı n ı n bertaraf ı günümüzde en önemli çevre problemlerinden birisi olarak kar ş ı m ı za ç ı kmaktad ı r. Kayseri ş ehri ileri biyolojik at ı ksu ar ı tma tesisi 2004 y ı l ı içerisinde faaliyete geçmi ş olup geride kalan 6 y ı l içerisinde bu problemi ciddi olarak ya ş ayan tesislerden birisidir. Suzuzla ş t ı rma sonras ı % 18-20 kat ı madde oran ı na ula ş an ar ı tma çamuru tesiste günde yakla ş ı k 360 m³ ç ı kmakta olup en fazla bir metre yüksekli ğ inde depolanabildi ğ i 60.000 m² stok sahas ı n ı bir y ı l içerisinde doldurmu ş tur. Ba ş lang ı çta tar ı msal amaçl ı arazilerde kullan ı lmas ı dü ş ünülen biyokat ı n ı n su muhtevas ı n ı n fazla olu ş u, bekledikçe koku yapmas ı , izin prosedüründe ya ş anan s ı k ı nt ı lar, ta ş ı ma problemi, araziye uygulamadaki zorluklar ile çiftçiler taraf ı ndan ürünün özelliklerinin ve faydalar ı n ı n bilinmemesi vb. nedenlerle istenilen ba ş ar ı sa ğ lanamam ı ş t ı r. Ar ı tma çamurunun nihai bertaraf ı için, ş ehir kat ı at ı ğ ı organik k ı sm ı ile birlikte veya ayr ı olarak kompost yap ı m ı , toprakla ş t ı rma, kurutma, yakma, çimento fabrikalar ı nda kullan ı m vb. alternatifler de ğ erlendirilmi ş tir. Bu çal ı ş mada Kayseri ş ehri at ı ksular ı n ar ı t ı lmas ı sonucu olu ş an ar ı tma çamurlar ı n ı n bertaraf ı ile ilgili ya ş an ı lan s ı k ı nt ı lar ve çözüm aray ı ş lar ı dile getirilmi ş tir. Anahtar Kelimeler: At ı ksu Ar ı tma Tesisi (AAT), Ar ı tma Çamuru, Biyokat ı , Kompostla ş t ı rma, Kurutma, Yakma. SU PROSES DOSYASI Kentsel at ı ksular ı n biyolojik ar ı t ı lmas ı sonucu olu ş an ve stabilizasyonu sa ğ lanm ı ş ar ı tma çamurlar ı n ı n ise arazide (gübre amaçl ı ) kulla- n ı lmas ı gibi bir alternatifi bulunmaktad ı r. Bu çal ı ş mada 2004 y ı l ı nda i ş letmeye al ı nan Kayseri AAT çamurlar ı n ı n uzakla ş t ı r ı lmas ı ko- nusunda ya ş an ı lan s ı k ı nt ı lara ve çözüm ara- y ı ş lar ı na de ğ inilecektir. 2. Kayseri Merkezi At ı ksu Ar ı tma Tesisi Çamur deponi alan ı dahil yakla ş ı k 350 ha ala- na kurulan ve 20 Ş ubat 2004 tarihinde devre- ye al ı nan Kayseri at ı ksu ar ı tma tesisi (AAT); ilk kademede 800.000 e ş de ğ er nüfus ve 110.000 m³/gün debiye göre dizayn edilmi ş tir. Ar ı tma tesisinde karbon oksidasyonu, nitrifikasyon- denitrifikasyon ve biyolojik fosfor giderimi yap ı lmaktad ı r. Kayseri Büyük ş ehir Belediyesi Su ve Kanalizasyon İ daresi - KASK İ Genel Müdürlü ğ ü, Kanalizasyon ve Ar ı tma Daire Ba ş kan ı olarak görev yapmaktad ı r. Özgür ÖZDEM İ R