3.POMPALAR VE SULU SİSTEMLER Pompalar sulu sistemlerin kalbidir. Dolayısı ile sistem . dizaynının en önemli bir bölümünü pompaların seçimi ve yerleştirimi oluşturur. Herşeyden :ı: Ü 2 ü5 <( a:ı <( a... ~ o a... ~ önce günümüzde pompanın yeri ~ kazanlardan ve soğutma eE cı: grupları ndan sonra olmalıdır. o Genleşme kabı kazan veya Görüldüğü gibi aynı kotta olan ve pompa çalışmazken aynı statik basınçta olan 1,2,3,4,5 noktaları arasında, pompa çalışmaya başlayınca basınç farkları oluşmaktadır. Pompanın sağladığı basınç, l'den 5'e doğru boru hattında sürrünmelerle kaybedilmektedir. Sonuçta l'den 0'a kadar devrede hep azalan eğ imle ilerlemekte ve 0'da kapanmaktadır. Ayrıca aynı noktalara bağlı paralel kollarda meydana gelen basınç düşümleri birbirine eşittir. Örneğin 4, 22, 23, 24, 12 hattı ile 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12 hattında eşit basınç düşümü vardır. Bu kendiliğinden oluşan bir dengedir. Bu dengenin oluşumu için her iki koldaki su debileri kendilerini ayarlar. Dolayıs ı ile bu kollardan herhangi birinde olacak direnç değişimi diğer kollardaki debilerin değişmesine neden olur. İşte sulu sistem tasarımında en önemli problem bu debi değişimlerinin kontrolüdür. Şekil 2'de aynı sistemin 2 yollu kontrol vanalarının kısılması suretiyle debinin yarıya inmesi durumunda basınç diagramı verilmiştir. Bu durumda sabit devirli pompada debi azalırken, basma yükse kli ği biraz artmakta, buna karşılık kullanım yerlerinde basınç düşümü esas 2 yollu kontrol vanala rında meydana gelmektedir. Debi düşmesi nedeniyle borudaki ve ısıtıcılardaki basınç kayıpları azalmıştır soğutma grubu dönüş hattında~-----------------~ olduğundan 61.) durumda bütün boru sistemi basınç altındadır. Bu özellikle sıcak sulu ısıtma devrelerinde önem kazanır. Santrfüj dolaşım pompalarında bilinmesi gereken aşağıdaki genel özellikler geçerlidir. a)Pompa debisi pompa devir sayısı ile oran tılıdır. b)Pompa basma yüksekliği pompa devir sayısının karesi ile oran tılıdır. c)Pompanın çektiği güç pompa devir sayısının kübü ile orantılıdır. Örneğin bir pompanın devir sayısı% 50 azaltılırsa, pompaladığı su %50 oranında azalırken, basma yüksekliği orjinal değerin %25'ine, güç ihtiyacı ise orjinal değerin %12.5'una iner. Pompa karekteristiği denilen kapasiteye karşılık pompa basıncının değ işimi, sirkülasyon pompalarında geni ş bir aralıkta meydana gelir. Dolayısı ile bir dolaşım pompası çok .----------------~ geniş bir aralıkta çalışabilir. Şekil 3'te " Akış Diyagramı Modifikasyonu it + 1 1 " -r1 ı 1 1 u ~ ........,,,.. .... " ., 1 1 1 llAL..,_ 24 zo " ·~ "' a:ı 7 c.,, 1 ~ . . "' a:ı örnek bir pompa karekteristiği verilmiştir. Bu eğri üzerinde pompa verim değerleride işaretlenmiştir. Sıcak sulu ısıtma sistemi devresi için aynı eksen takımında sistemin karekteristiği çizildiğinde yine Şekil 3'teki sistem eğrilerine benzer bir eğri elde edilir. Bu iki eğrinin kesim noktası, (A) çalışma noktasıdır. Sistem karekterinin değişmesi (örneğin bir motorlu vananın kısılması) veya pompa karekterinin değişmesi (örneğin pompa devir sayısının azalması) halinde çalışma noktası da (sırası ile B ve C noktaları) değişecektir. Pompalar çalışma noktaları pompa eğrisinin ~-----K_on_u_m__________, maksimum verim bölgesinde olacak Şekil2. %50 Kısmi Kapasitede Basınç Dağılımı şekilde seçilmelidir. TESiSAT DERGiSi SAYI 18 .. Şekil 3.Poınpa ve Sistem Karekteristikleri 4.DEĞİŞKEN DEVİRLİ POMPALAR Şekil 4'de değişken devirli bir pompanın %100, %90, %75, ve %55 hızındaki karekteristik eğrileri verilmiştir. Aynı şekilde sıcak sulu ısıtma yapılan kampüs tipi bir uygulamada primer devre sistem eğrisi görülmektedir. Isıtma ihtiyacı dış sıcaklığa bağlı olarak azaldıkça 2 yollu kontrol vanaları kısılarak debiyi azaltmakta, buna bağlı olarak pompanın devride azalarak gerekli olan kadar debi sağlamaktadır.Debi azaldıkça çalışma noktası sistem eğrisi boyunca aşağıya kaymakta, kapasite azalırken paralel olarak çekilen güç te azalmaktadır. Bu durumda değişken devirli pompa sistem eğrisine mükemmel uymakta ve sabit devirli bir pompaya büyük enerji tasarrufu sağlamaktadır. Halbuki klasik sabit devirli sulu sistemlerde 3 yollu vanalarla ısıtma kontrolü yapılır. Primer devrede debi sürekli olarak sabit kalırken, ısıtıcılardan dolaştırılan akışkanın sıcaklığı değiştirilir. Her iki sistemde de ısıtma aynı mükemmellikte kontrol edilirken, değişken debili sistemde aynı zamanda pompalama gücünden tasarruf sağlamaktadır. Özellikle son yıllarda değişken devirli pompa fiyatları hızla düşerek makul değerlere gelirken, enerji maliyetlerinin yükselmesi bu pompaların daha fazla kullanılmasına yol açmıştır. Eğilim önümüzdeki yıllarda bu pompaların daha yaygın kullan ılması yönündedir. Örneğin Almanya'da 50 kW gücün üstünde
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=