(/) o o <( z � 1 � � o Ayarlanabilen Süratli Pompalama Uygulamaları Belirtilen İşlem 1-710 kW ara sı bir aralıkta a yarlanabilen sü ratli tahrik ü niteleri kullanımını düşü nelim. Bili ndiği gi bi bugün birçok pom pa si stemi, mak simum tal ebi v eya i leride o la bil ec ek tal epler dikkate alınarak seçilmek tedir. Bu nun anlam ı i se, birçok pom pan ın nadir olarak ta sarlanan en bü yük ka pa sitede çalışmaları nedeniyle, aşırı büyük olmasıdır. İlave olarak, pompalar genellikle parçası oldukları sürecin ihtiyaçlarını karşılayan çoklu işletme noktaları olan sistemlere bağlanırlar. Sürecin akış ihtiyacının pompalama sisteminin normal çalışma noktasının altında olduğu zamanlar gereken akış miktarı bir kısma valfi ile sağ lanır. Kısma valfleri, akışı sistemin geri basıncı nı veya akışa olan direncini artırarak kontrol eder ler. Basınç veya basma yük sekliğindeki artış, pom pan ın çalışma nokta sı nı pom pa performans eğrisi üzerinde sol tarafa doğru kay dırır v e bu ise tipik olarak pom panı n en verimli çalışacağı nokta dan sapması anlamına gel ir, ki so nuç verim kaybı dır . Ayarlanabilen süratli tahrik üniteleri (Adjus table Speed Drives (ASDs)) pompanın dönme süratini değiştirerek etkin bir akış kontrol alternatifi ortaya koyarlar. Bu tahrik üniteleri geniş olarak mekanik (akışkanlı veya eddy akımlı) tahrik sistemleri ve değişken frekanslı tahrik (VFD) si stemleridir. Bugün V D F'ler en çok kullanı lan a yarlı sürat tah rik üniteleridir v e bunlar içinde de pals genişliğini modülasyon Birçok santrifüj pompası, alternatif akım indüksiyonlu motorlarla tahrik edilir. Genel olarak bu motorlar sabit süratlerde çalışır ve pompaların çıkışı akışkan akışını kısan valflerle kontrol edilir, ancak bunların yanında pompaların öngörülen çalışma aralığı içinde genellikle daha az enerjiye ihtiyaç duyan alternatif pompalama sistemleri de mevcuttur. Değişken süratli pompalamada, pompanın dönüş hızı uygulama için gereken akış miktarı ve basma yüksekliğini verecek şekilde ayarlanır. Bu metot, değişken süratli bir pompa tahrik ünitesine yatırım yapılmasına ihtiyaç duyar, ancak enerji verimliliği bakımından sistem ve pompanın özelliklerine bağlı olarak çok önemli bir seçenek olabilir. yaptıran değişken fr ekanslı tahrik si stemleri en yaygın olarak kullanılanlardır. Statik bir kaldırma ya da emm e ka biliyeti olma yan santrifüj pom pa uygu lamaların da, sistemin enerji ihtiyacı pompa süratinin küpü ile değişir. Süratte veya akışta olan küçük bir değişme enerji kullanımını önemli ölçüde azaltabilir. Örneğin, sürati (veya akış oranını) yüzde 20 azaltmak, pompanın çektiği enerji gereksinimini yaklaşık yüzde 50a zaltabilir. En er ji ta sarrufuna ilave olarak değişken süratli tahrik si stem leri hassas sürat ko ntrol imk anı v e pom panın yumuşak olarak ilk çalışması avantajını sunar. Yumuşak çalışma motor sargılarındaki, pompa kaplinlerindeki ve sürücü kayışlardaki ısıl ve mekanik gerilmeleri azaltır. Değişken süratli tahrik sistemleri, büyük motorlarda ilk çalışma da meydana gelebilen voltaj dalgalanmalarını da azaltır. Doğrudan ş ebek e fazına bağlı indük siyon motorlarında ilk çalışmada tam yükteki çalışma akımının altı katı kadar akım çekilebilir. Hızlanma sıra sında değişken sürat kontrollü bir motorun ilk çalışma akımı tam yükteki çalışma akımının bir veya bir buçuk katı ile sınırlıdır. Düşük süratl erdeçalışma daha düşük yatak yükü , daha az şaft eğilmesi v e daha düşük bak ım masrafları gi bi ilave avantajlar da sunar. Motorun Mevcut Performansı Bir santrifüj pompasının herhangi bir süratte çok az veya sıfır basma yüksekliğindeki performansını önceden tahmin etmek için, eğer normal çalışma noktasındaki performansını bilirsek, ç ekim yasalarını kullanabiliriz. Çekim kuralı denklemleri ş öyledir : QıQ, =NJI, Hj1, = {NJI)' P J', = {H2Q)(H,Q) = (N J Bu denklemde; Q= saate metre h-küp olarak akış oranı (m3/s) N = devi r/dk (r pm) olarak pom panın dönüş hızı H = To plam ba sma yük sekliği (m) P = Kilowatolarak (kW) güç Q1 , Hl ' P 1 , N1 = Normal başlangıç çalışma noktasında pompanın performansı 0 2, H2, P2, N2= Son çalışma noktasında pom panın performansı Çekim yasaları, pompa süratinin sistem ihti yaçlarını karşılayacak kadar düşürüldüğünde pompa basma yüksekliğinin belirgin olarak düştüğünü göstermiştir (Şekil 1). Pompanın kilovat olarak güç ihtiyacı da, pom panın basma yük sekliği veya akışı veya pompa hız oranının k üpünü n bi r ü rünü olarak değişir. Burada ç ekim ya salarının statik basma yüksekliği, yani kapalı devreye basan sistemlerde doğru sonuçlar vermediğini belirtmek isteriz. Bu durumlarda yeni çalışma nokta sı nı hesaplamak için bir si stem eğrisi oluşturmak esa stır. Olası Uygulamalar Ayarlanabilen süratli tahrik üniteleri santrifüj pompalar, tanlar ve körükler gibi sistem yük ihtiyaçlarının (basma yüksekliği, akış veya her ikisi birlikte) zaman içinde değiştiği, değişken 118 Tesisat Dergisi Sayı 170- Şubat 2010
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=