ve saydam bileşenlerden oluşan bina kabuğu hem iç hava sıcaklığı hem de yüzey sıcaklıkları nedeniyle iklimsel konfor ve dolayısıyla enerji tasarrufu üzerinde etkili olmaktadır. Saydam bileşen için dizayn seçeneği malzeme türlerine bağlı olarak sınırlı sayıda olduğundan, kabuktan geçen ısı miktarını kontrol altında tutabilmek için seçilen saydam bileşenin özelliklerine bağlı olarakopakbileşenin ısı geçişini etkileyen özelliklerin doğru belirlenmesi gerekir. Enerji tasarrufunu amaçlayan yönetmelik ve standartlar opak kabuk bileşeninin ısı geçirme katsayısının sınır değerlerini yönden, opak ve saydam bileşenin boyutlarından bağımsız olarak belirlemektedir. Halbuki bi!inmektedir ki; yönlendirilmiş durumu özellikle güneş ışınımının önem kazandığı yörelerde enerji harcamalarını etkileyen en önemli dizayn değişikliklerinden birisidir. O nedenle, kabuğun opak bileşenlerine air ısı geçirme karsayısının sınır değeri mutlaka yönlendirilmiş duruma bağlı olarak belirlenmelidir. Aksi halde gereğinden fazla yalıtılmış opak yapı bileşenleri, kışın güneşten ısı kazancını engellemenin yanısıra binanın ilk yatırım maliyecinin gereksiz yere artmasına neden olacaktır. Mevcut yönetmelik ve standartlar yön parametresini ihmal ermenin yanısıra saydam kabuk bileşenlerini sadece ısı geçirme katsayıları nedeniyle yitirdikleri ısı miktarına bağlı olarak gözönüne almışlardır. Dolayısıyla, bu bileşenlerin iç yüzey sıcaklıklarının ve boyutlarının iklimsel konfor ve enerji tasarrufu üzerine etkisini ihmal ermiştir. Halbuki bilinmektedir ki; bu değişken ortalama ışınımsal sıcaklığı ve dolayısıyla operarif sıcaklığı belirleyen değişkenlerdir ve bilinen konfor standartları (ISO 1983 ve ASHRAE 1981) kapalı bir mekandaki konfor koşullarını operarif sıcaklıkla tanımlamaktadır. Bu nedenle pencerelerin iklimsel konfor üzerine etkisi iç yüzey sıcaklıkları ve boyutları gözönüne alınarak belirlenmelidir. Operarif sıcaklığın belirlenmesinde opak kabuk bileşenleri de, saydam bileşenlerde olduğu gibi yüzey sıcaklıkları ve boyutlarıyla etkili olduğundan bina kabuğu öyle dizaynlanmalıdı r k i ; mekanda iklimsel açıdan en olumsuz noktadaki operarif sıcaklık konfor standartlarının verdiği limit değerleri gerçekleştirebilsin. Bu nedenle de opak kabuk bileşenlerinin ısı geçirme katsayıları için sınır değerler opakkabuk bileşenlerinin boyutlarına, saydam kabuk bileşenlerinin iç yüzey sıcaklıkları, boyutları ve kabuk üzerindeki konumlarına bağlı olarak belirlenmelidir. Bu çalışmada; bu amaçla geliştirilmiş yeni bir kabuk belirleme yöntemi tanıtılmaktadır. 2.METODOLOJİ Bilinen konfor standartları kapalı bir mekanda iklimsel konforun sağlanması için operarif sıcaklığın optimum ve !imir değerlerini belirlemiştir. Bilindiği gibi kapalı bir mekanda hava hareketi 0.4 m/s'den, ortalama ışınımsal sıcaklıkta 50°C'den az ise operarif sıcaklık aşağıdaki formülde de görüldüğü gibi hava sıcaklığı ve ortalama ışı nımsal sıcaklığın aritmetik ortalamasıdır. fo t i + t /' 2 (1) Burada; t0 =Operarif sıcaklık, °C t;=iç hava sıcaklığı, °C r,=ortalama ışınımsal sıcaklık, °C Ortalama ışınımsal sıcaklık ise insanın mekandaki konumuna, pozisyonuna ve insanı çevreleyen yüzeylerin sıcaklıklarına ve boyutlarına bağlı olarak aşağıdaki gibi hesaplanabilir. (Fanger 1982). Burada; r;=Mekandaki yüzeylerin sıcaklıkları,°C Fp-ı =İnsanla yüzey arasındaki açı faktörleri. Yüzey sıcaklıklarının diğer yüzey sıcaklıklarından farklı olması nedeniyle TESiSAT DERGiSi SAYI 17 kabuğun opak ve saydam bileşenleri operarifsıcaklık üzerinde en fazlaetkisi olan yapı bileşenleridir. Dolayısıyla bu bileşenler hem yüzey sıcaklıkları hem de boyutlarıyla gözönüne alınmalı ve opak kabuğun bileşeninin optimum ısı geçirme katsayısı yön, eğim ... gibi değişkenlerin yanısıra opak ve saydam bileşenlerin kabuk üzerindeki konumuna göre belirlenmelidir. Bu çalışmada opak kabuk bileşeni için optimum ısı geçirme katsayısının belirlenmesinde kullanılan kriter: bir mekanı çevreleyen bina kabuğunun opakvesaydam bileşenlerinin boyutları, saydam bileşenlerin türü ve opak ısı geçirme katsayısı öyle seçilmelidir ki; mekanın iklimsel konfor açısından en olumsuz noktasında bulunan insan için standartların belirlediği operarif sıcaklık limitleri aşılmasın. Bu kritere göre opak bileşenin ısı geçirme katsayısının sınır değerini belirlemek için izlenen yolun adımları aşağıdaki gibidir: *Dizayn Gününün Seçilmesi Bina kabuğu aracılığı ile iklimsel konfor ve enerji tasarrufu sağlamak için opak bileşeninin ısı geçirme katsayısı yörenin hakim iklim dönemini temsil edebilecek günün iklimsel verilerine göre seçilmelidir. Ele alınan yörenin hakim iklim dönemi ısırma istenen dönem (kış) ile ısırma istenmeyen dönemin (yaz) iklim koşulları ve süreleri karşılaştırılarak belirlenebilir. *Seçilen Dizayn Günü İçin Meteorolojik Verilerin Değerlendirilmesi Seçilen dizayn günü için meteoroloji istasyonlarının kayıtlarından elde edilen kuru termometre sıcaklıkları ve güneş ışınımı verileri aylık ortalama saatlik değerler olarak derlenmeli, yatay düzlem için ölçülen toplam güneş ışınımı şiddetlerinin direkt ve yaygın bileşenleri eğimli yüzeyler içinde hesaplanmalıdır. *Sol-Air Sıcaklıklarının Hesaplanması Dış hava ve güneş ışınımının ısısal
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=