MAKALE 5.4.4. Korozyon ile Koruma Kimyasalı Arasındaki İlişkinin Analizi Sisteme verilen koruma kimyasalının koroz yona olan etkisi Şekil 14'te gösterilmektedir. Analiz tarihleri arasında ilave su ve kule suyu nun I.Fe miktarları ve sistemde soğutma suyu içerisinde dolaşan mevcut P04 miktarı ölçül müştür. Grafikte 06.03.2008 ile 29.05.2008 tarihleri arasında yapılan toplam 12 analizin sonuçlarına göre sistemde bulunan mevcut kimyasala göre, sistemde bulunması gereken l:Fe ve sistemde bulunan I.Fe değerleri bulunmaktadır. Koruma kimyasalının etkin olarak çalışması için ölçülen P0 4 oranının 6-20 ppm olması gerekmektedir. Grafikte siyah eğrinin ile kırmızı eğri altında kalan kısımlarda yapışma vardır. Bu noktaların kimyasal değerlerine bakıldığında gerekli olan 6 ppm'den daha düşük olduğu saptanmıştır. Bazı noktalarda ise kırmızı eğri siyah eğrinin üzerindedir. Bu noktalardaki kimyasal değerleri okunduğunda 20 ppm'den yüksek olduğu görülmektedir. Kırmızı eğrinin siyah eğrinin üzerinde kalan kısımlarda verilen kimyasal değeri aşıldığı için mevcut sistemde bulunan EFe moleküllerinin sökül meye başladığı anlaşılmaktadır. 6. Sonuçlar ve Öneriler Mekanik tesisatlarda kullanılan akışkanın (suyun) korozif bir yapıda olmasından dolayı, korozyon oluşumu önem kazanmaktadır. Bu çalışmada, soğutma kulelerinde kimyasal koruma programının, uygulanması ve izleme yönteminin nasıl olması gerektiği İstanbul Capitol AVM'nin 4 no'lu açık soğutma kulesi uygulama örneği ile açıklanmaya çalışılmıştır. İlave suyun mevsimlere ve kaynaklarına göre değişkenliği, ilgili ölçüm ve denetim cihazları, kulenin çalışma süresi ve mekanik tesisat ile kulenin metal bileşenlerinin yapısı gibi temel değişkenlerin kimyasal koruma programını be lirleyen unsurlar olduğu belirtilmiştir. Uygulanan koruma programının en önemli kısmı olan izleme programı ile, kule tesisat suyunda ilgili ölçüm ve analizlerin belirli ara lıklarda yapılması gerektiği ve program kapsamında belirlenen tüm ölçütlerle ilgili sınır değerlerin denetlenmesi ile hedeflenen korumanın sağlanabileceği açıklanmıştır. İncele nen açık su soğutma kulesinde 31.03.2005 ve 11.02.2009 tarihleri arasında korozyon 62 Tesisat Dergisi Sayı 167 - Kasım 2009 .s o.a -r-----�.::.::.:::::::::.::;------------, ni -cocxisFe � 0,7 +-----, 1--------,:,,"'-'t--- -- ----; El;l 0,6 -1-.-------------+---.------ - --ı � O,1 -1--�:...._�<4<-+---\-----ıf--:_,.......��--""'-----ı O +-22 -,2 -r21-,8 -r5-,8 --r--7,5--,--23-, 1-.-- 6-,2 -.--8,5-,--3,4 .--1--:- ,5 ,--:-: 1,9-,--:-: 1 ,95:=--r-::3-:- ,2 -;-1:-: ,8-; -coc x is Fe 0,2201 0,096 0,2142 0,06 0,045 0,0383 0,065 0,648 o,n 0,45 0,252 0,324 0,414 -Kule Fe 0,59 0,34 0,145 0,022 0,39 0,07 0,043 0,102 0,09 0,153 0,1 0,25 0,35 Şekil 14. Korozyon ile koruma kimyasalı arasındaki ilişki grafiği. koruma programı kapsamında ölçümler yapılarak izleme programı uygulanmış sonuçlar veri tabanında kayıt altına alınmıştır. Korozyon, çamurlaşma ve kireçlenme etkileri açısından COC, sertlik, I.Fe ve Si02 arasında ilgiler incelenerek koruma programının başa rısı irdelenmiştir. Ayrıca, sistemde meydana gelen sınır aşımlarının nedeninin blöf denetim sistemindeki anlık arızalardan kaynaklandığı tespit edilmiştir. İzleme zaman aralığını azal tarak ve sürekli izleme yöntemi ile nedenleri belirtilmiştir. Hem kule suyu hem de ilave suyu için haftalık ölçümlerle bulunan iletkenlik, sertlik, alkalinite, pH, CI-, I.Fe, Si02 analizleri temel alınarak COC derişim katsayısı ile birlikte değerlendirilmiştir. İletkenlik, sertlik, alkalinite ve Si0 2 değerlerinde aşırı sapmaların olmadığı ve bundan dolayı ısı aktarım yüzeylerinde birikinti veya yapışmaların olmadığı anlaşılmıştır. Koruma kimyasalı içeri sindeki dispersant bileşeni, etkisini göstermiştir. l:Fe ile koruma kimyasalı bileşeni P04 ölçümleri incelendiğinde ise, P0 4 konsantrasyonundaki sınır aşımı ve azalmaların etkisi ile kısa bir süre I.Fe oranında artış gözlenmiş ve ilave P0 4 dozaj otomasyonu kalibrasyonu ile sınır değerler içe risine alınmaya çalışılmıştır. Soğutma kulelerinde korozyon koruma prog ramı gerekliliğinin yanı sıra, izleme sürecinin denetimde oldukça önemli olduğu anlaşıl maktadır. Ayrıca izleme programı, soğutma kulesi çalışma koşulları ile ilave su değişken kimyasal/fiziksel özelliklerine göre izleme programının belirlenmesi gerektiği sonucuna varılmıştır. Korozyonu hızlandıran, mineral birikimleri, ki reçlenme ve çamurlaşma etkileri incelenmesi diğer bir çalışmanın konusudur. Korozyon ve diğer olumsuz etkilerin enerji verimliliği ile işletme maliyeti yönünden incelenmesi ise mühendislik ekonomisi yönünden incelenmesi gereken diğer önemli bir husustur. Teşekkür İstanbul Capitol AVM'nin 4 no'lu açık soğut ma kulesi uygulama verilerini bizlerle paylaşarak katkıda bulunan Capitol Teknik Mü dürü Kemal DEMİRAL ve Hydrosafe-Aksem Kimya Genel Müdürü Sema ÇELEBİ'ye teşek kür ederiz. Kaynaklar 1. KıncaY, O., Ağustos, H., Akbulut, U., Kürekci, A., "Kapalı Devre Mekanik Tesisatlarda Korozyon-1", Tesisat Dergisi, 152, 48-56, 2008. 2. Duruk, M.A., "İklimlendirme ve Soğutma Sistemlerinin İşletilmesi ve Bakımı", Seminer Notları, 43-49, İstanbul, 1993. 3. Basham, D. E., Wright, J. W, Ferguson, K. I. ve MoY, G. W, "lndustrial Water Treatment Operation And Maintenance", Air Force Civil Engineer Support AgencY, U. S.A., 2005. 4. Hydrosafe-Aksem Kimya, Eğitim ve Seminer Notları, İstanbul, 2008. 5. Üneri, S., Korozyon ve Önlenmesi, Ankara Üniversitesi Yayınları, 120, Ankara, 2000. 6. Yalçın, H. ve Gürü, M., Su Teknolojisi, Palme Yayıncılık, İstanbul, 2002. 7. Hydrosafe-Aksem Kimya, Aksem Veri Tabanı, 2004-2009. ■
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=