UYGULAMA Pompa Verimliliğinin Getirileri •• Konusunda Ornek Çal ışma Mehmet Akif GÜL KOSKİ Pompa-Vana Atölye Şefi Mehmet Nuri GÜVEN KOSKİ Su Tesisleri İşletme Şube Müdürü Bayram KAHVECİ KOSKİ Su Tesisleri Dairesi Başkanı Verimlilik son yılların anahtar kavramlarından birisi haline gelmiştir. Artık üretmek yeter l i gelmemekte, ne kadar ürünü ne kadar enerji harcayarak ürettiğiniz de önemli hale gelmektedir. Makine bazında düşünüldüğünde verim, birçok makine için ölçülmesi zor bir değer iken, pompa-elektrik motoru sistemlerinde üç temel değer (debi, üretilen basınç ve elektriksel güç) ölçülerek kolayca hesaplanabilen bir değerdir. Bu sebeple de pompa seçiminde objektif bir kriter oluşturabilir. Ayrıca pompaların dünyada tüketilen toplam enerjinin% 20'sini tükettiği düşünülürse, verim kriterinin ne kadarönemli halegeldiği daha kolay anlaşılabilir. Kötü projelendirilmiş ve kötü pompalarla çalıştırılan sistemlerin revizyonu ile elde edilecek tasarruf çok büyük rakamlara ulaşabilmektedir. İyi çalışan bir sistem için sadece pompa-elektr i k motorunun verimli olması yetmemekte, ayrıca sistem ihtiyaçlarının iyi belirlenmesi de gerekmektedir. Bu yazıda, Konya Su ve Kanalizasyon İdaresi (KOSKİ) Genel Müdürlüğü bünyesinde yaptığımız bir pompa revizyonu, revizyonun aşamaları ve sonuçları hakkında genel bir bilgi verilmiştir KOSKİ olarak işletmesini yaptığımız bir pompa Pompanı n sistemdeki çalışma noktası buradan istasyonunda bulunan iki adet uçtan emişli yaklaşık 40 mSS olarak belirlenmiştir. Şekil pompada, sık arızalanma (özel l ikle motor l'den de görülebileceği gibi, mevcut pompayanması), yüksek enerji tüketimi ve aşı rı sesli ları n EVN'sı 46 mSS karşı bası nca denk gelen ve titreşimli çal ışma sonucu revizyon plan- noktadı r. Mevcut pompaların sistem ihtiyaçlalamasına başlanmıştı r. Tesisatta deb i metre rı na uygun olmadığı , EVN'dan uzakta çal ıştığı olmadığı ndan yedekli çal ışan pompalardan belirlenmiştir. Pompanın EVN'da sistem verimi % 37 i ken çalışma noktası nda % 34 olduğu, birisi sökülüp Genel Müdürlüğümüze ait test standında test edilmiş ve Hm-Q, Elektriksel Güç ve Sistem Verimi eğrileri elde edilmiştir (Şekil 1) . ,------ - - - - - - - - -------, çal ışma noktası nda şebekeden 60 -��----�-�--���-----�---,- ,- ,----�· 40 çektiği el ektrik gücünün ise 36,5 50 kW olduğu belirlenmiştir. Zaten düşük olan sistem verimi EVN a;:, 40 Daha sonra sisteme ait sistem eğrisi elde edilmiştir. Sistemdeki Hm değerini oluşturan değerl er, statik basma yüksekliği il e boru hattı ve tesisat elemanlarında oluşan kayıplardır. İl k olarak pompa istasyonu ile deponun kot farkı ölçülerek stati k basma yüksekl iği elde edilmiş, 10 it/sn ile 37 it/sn uzağı nda çal ışma sonucu iyice ,E düşmektedir. Ayrıca EVN uzağı nda çalışmanı n enerji maliyetlerini artı rmanı n yanı sıra arı za lara da sebep olduğu bilinen bir gerçektir. arası ndaki debilere karşıl ık gel en kayıplar Yeni bir pompa alı nmasına karar statik basma yüksekliğine eklenerek sistem vermeden önce çeşitli üreticilerin eğrisi oluşturulmuştur. katalogları incel enmiş, ulaşı - labilir verimler tespit edi lmiş, � :� i 30 20 !O 40 38 36 34 31 30 ıs 16 24 � ı.-- Mevcut pompalara ait Hm-Debi eğrisi ile sistem eğrisi üst üste bindirilerek pompanı n çalı şma noktası belirlenmiştir (Şekil 2). 22 çalışma noktaları belirlenerek 20 � = :: = � � =: � � ::: � � � ;::; ı:ı ı::ı ;ı; � :s: � ıs gı ı;ı ;;:; ::o: ::ı ;:ı; � 1 12 Tesisat Dergisi Sayı 157 - Ocak 2009 bu noktadaki güç tüketiml eri Oebi (IVsn) belirlenmiştir. Şekil 1. Eski pompaya ait eğriler. 35 30 � 25 is ,le E 20 � 15
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=