MAKALE Yüksek Kapasiteli Su Pompalarında Enerj i Veriml i l iği Bu çalışmada, bir sanayi kuruluşuna ait yüksek kapasiteli su pompalarında "enerji verimliliği" çalışmaları yapılmıştır. Bu amaçla kuruluştaki her bir pompa için farklı işletme koşullarında ve maksimum yükle; akışkan debisi, basıncı ve sıcaklığı, elektrik motorlarının akım, gerilim, güç katsayısı gibi değerleri ölçülmüştür. Ölçüm verileri kullanılarak mevcut pompa verimleri hesap edilmiştir. Hesap sonuçları göz önüne alınarak her bir pompa için potansiyel tasarruf imkanları araştırılmıştır. Başlıca tasarruf imkanları; mevcut düşük verimli pompaların yeni pompalarla değiştirilmesi, verimi belli oranda düşen pompaların bakımdan geçirilmesi, elektrik motorlarında frekans konvertörü uygulanması, yüksek güçte seçilmiş olan elektrik motorlarının uygun güçte olanlarla değiştirilmesi, yüksek verimli elektrik motorlarının kullanılması şeklinde değişik çözüm yöntemleri ele alınıp incelenmiştir. Çalışmalar sonucunda her bir sistemde yapılabilecek iyileştirmeler ve bu iyileştirmeler için gerekli yatırım miktarı belirlenmiş, geri ödeme süreleri hesaplanmıştır. Buna göre tesisteki pompalarda, pompa başına ortalama 50,000 USD bir yatırım yapılması durumunda yıllık 21,470 USD parasal tasarruf sağlanabildiği görülmüş ve pompa yatırımlarının kendini ortalama 28 ayda amorti ettiği tespit edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Su pompası, frekans konvertörü, enerji verimliliği, enerji tasarrufu. 1. Giriş Mevcut sistemler içinde hemen hemen her alanda akışkan pompalama sistemi i şılaşılmaktadır. Evlerde bulaşık makine le s in kdar e, çamaşır maki nesi nde, ısıtma sistemlerinde, hidroforlarda, sanayide ise her türlü akışkan pompalama işlerinde pompa kullanım alanları mevcuttur. Yapılan enerji rında, enerji tasarruf pota t n a s s i a y r e r l u in fiun çyaü lkı şsme ka loal duğu alanlardan biri nin d leri olduğu görülmüştür[el]p.oAmmpearlia k m an a s H is idt r e o m l ik Enstitüsü'nün yaptığı bir araştırmada, gelişmiş ülkelerde enerjinin % 20'si pompalar tarafından tüketi lmektedir[2J. İyi bi r sistem dizaynı ve uygun pompaların seçi miyle bu enerji nin % 30'unun tasarruf edi lebileceği açıklanmıştır. Bu durum, pompa üretici ve kullanıcılarında sistemin daha verimli üretimi ve işletimi ne dönük arayışlara neden olmuştur. Ayrıca bazı ülkelerde bu konuda yasal d pılmaya başlanmıştır. Avrupa T ü o z p e l n u l l e u m ğu e ' l n edr a y a (P < 2,5 kW) sirkülasyon pompalarının mecburi olarak eti ketlenmesinde son aşamaya geli miş olması, buna örnek olarak gösterilebil n ir. Almanya' da üreti len si rkülasyon pompalarında 104 Tesisat Dergisi Sayı 157 - Ocak 2009 da enerji verimli liğini gösteren harflerin pompa etiketleri ca, Avrupnae tkoopnluullmu ğausnı dmaescabnutrri ifoül mj puoş mt upr .aAl ayrrıın satın alınırken pompa veriminin uygunluğunun müşteri tarafından kontrol edi lebilmesi için yapılan çalışmalar sonunda, debi si, basma yüksekl iği ve devir sayısı bi l inen pompanın veriminin ne olması gerektiğini belirten di ramlar yayınlanmıştır. Bi r pompa sistem yia nig n maksimum veri mli bir şekilde çalışması için, pompaların yüksek veri mli olması tek başına yeterl i değildi r. Pompa sistemlerini n verimli bir şeki lde çalışmaları ancak ve ancak, komple sistemin iyi bir şekilde dizayn edi lmesine ve çalışma şartlarına bağlı dır. Aksi takti rde en verimli pompanın, yanlış dizayn edilen ve yanlış montajı yapılan bi r sistemde, veri msiz bi r hale dönüşmesi kaçınılmazdır[3,4J. Pompa ve motor satın alınırken, sadece i lk satın alma maliyeti ne göre değil, Ömür Boyu Maliyet (ÖBM) hesabına göre tercih yapılmalıdır[5]. Ömür boyu maliyet içinde satın alma, bakım, enerji mal iyeti, arıza hal i nde üreti m kaybı maliyeti, söküp atma maliyeti gibi tüm mal iyetler unsurları hesaba katılmaktadır. Doç.Dr. Kadri Sıileyman YİĞİT lÜinsia. nKsoec ağei tliimMi nüi h1. 9F8a6k .y ıMl ı nadka. MY ıül dhı.z BTeö rl .k' dnei k, yBüilk.sEenksltis.'adens eğitimini 1989 yılında vrü Fen , doktora eğitimini 1995 yılında KKoo ccaaeellii ÜÜnnii..' dFee n1 9B8i7l . - 1E9n9s5t . 'ydıel l atraı ma raamslıanddıa. araştırma görevlisi, 1995-2006 yılları Aa rBaDs'ıdned ad oYkrtdo.rDaosço. Dn rr aos lı açr aa lkı ş gmöar leavr ay akpa tt ıı .l d1ı .929050 6v ey ı1l ı9n d9a9n ybı lel ar ir ıanydnaı üDnoi çveenr ts i toel adrea kH i dç ar ol ı mş me ak laanri ıkn ı vse üHr di dürroel ni k KMaadkr ii nSeül el er yAmnaanb i Yl i mi ğ i td, ael ınnedra ji makineleri, su pompaları, hidrolik, pnömatik sistemler ve özelikle biyogaz üretimi üzerineçalışmalarınadevam etmektedir. ,,.---------..1iiUl:W1MIIMffil@W!i... EMmühraehndAilsptekin Yağmur, 1996 yılında Elektrik i ünvanı ile İ.T.Ü'den mezun oldu. YEül ekks!e. k Ml iüsha .n sA Be Dğ i tibmö li ün mi İü. Tn. dÜ e. F2e0n0 B1 i ly. ı lEı nn sdta. tFaemn aBmi l .l aEdnı s. t .2 0E0l e2k .yMı l ıünhd.a Bböal .ş' dl aedkıi ğdı oİk. tTo.rÜa. eğitimine devam etmekte olup tez aşamasına gUezlmmaişntiAr.ra1ş9t9ın9cı yoı llaı nrdaakngöbreervi TyaÜpBmİTaAkKtadMırA, M E n e r j i Enstitü s ü ' n d e Doç. Dr. Durmuş KAYA YKıOldÜız' dTe eykünki ks eÜkn il.i sMa na sk . vMe üSha. kBaöı yl .a' ü Übni ti .i r' ddei . y dm ı o l ü l k a h t r e o ın r n a d d ais e T l ğ i ü ğ i p t i i r m a v ş e in İ i p z r m t o a i j t m e R a ş a m f e i f n la l e iğ dr iı s. i '1n9d9e 3i ş-l 1e9t m9 9e i görevlerinde vb eu l ub nu d ku a. p1 s9a9m9 dyaı l ı n2 d0 0a 0T Uy ıBl ıI nTdAaK 6M Aa yM 'saü rgeeyçl tei TAü. Br k. Oi y'ed'ey e Sdaönnadyüi dk et e nE nseornjri aVçeerşi mi t ll ii lisğai nEa yt üi dkluerrui şçuanl ıdşameanlearrj ı n a k a t ı l d ı . i verimliliği pDrooçj ee nl et r ui nndvea an rı an ış at ılrdmı .a2c0ı 0v e5 yy üı l rı nü dt üacnü i toi lbaarraekn gböi ryeovy aakl dı tı l. a2r0v0e5 byi yı loı ngdaaz a pr l o anında çalışmaya başladı. Nisan 2007'de başlattığı Biyogaz jesinin yürütücülüğünü yapmaktadır. Mak. Yiık Mıih Ahmet Salih EREN K2 o0c0a5eyl i ı lÜı nndia. Mmüehz.u nF aokl.d uM. a2k0. 0M5 -ü2h.0 0B8öyl .ı' ldl aenn Ma rüahs ı.n dAaB DK 'odcea eyl iü Ük ns ie. kF el ins aBni sl . Eönğsr et .n, i Mmai kn .i tamamladı. Dr. Cenk ÇELİK 1b9it9ir9di.y2ı l ı0n0d0a yKıloıncdaae l iKÜo cnai .eMl i aÜkn.i.MMüahk. . BMöül .h' ü. BD öa ll .ı nTdear ma or ad şi nt aı rmmi ak gvöer eı svıl i sTei konl ai ğri a Ak ngaöbr ei lvi me y beğ ü a i k ş ti s l m a e i d k nı i . t la i A s m y a a n n m ı s ü la v n d e iv ı. e 2 2 0 r 0 s 0 0 i 8 t 6 e y d ı y l e ı ı n ld ı 2 n a 0 d 6 0 a a 2 y d y o sı ü k l r ı t e n o y d r l a a e J M a e p r o k n e y z a'da Hokkaido Üniversitesi İleri Enerji Dönüşüm Teknolojileri i 'nde yakıt pili teknolojileri ile ilgili projede araştırmacı olarak yer aldı. Halen Kocaeli Üni. Mak. Müh. Böl.'de görev yapmaktadır.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=