metalürjik özellikleri, sıcaklık, basınç ve tesisattaki suyun kimyasal içeriği gibi koşullara bağlı olarak korozyon hızı değişmektedir. Korozyonla birlikte bakteri üremesi olasılığı da oldukça yüksektir [4]. Korozyon yavaş ilerleyen bir reaksiyondur. Zamana bağlı değişim gösteren korozyon hızı, işletme ya da üretim maliyetlerini olumsuz etkilemektedir. Korozyonun Türkiye'ye maliyetinin gayri safi milli hasılanın % 4,5 kadarı olduğu düşünülmektedir [5]. Resim l'de korozyona uğramış bir borunun makro yapısı gösterilmiştir. 3. Korozyon Oluşumunda Genel Biçimler a. Su-metal, ortam-madde etkileşmes ile; oksijen, asitler (karbondioksit, hidroklorik asit, asit sülfürik), eriyikler (kireçli, sodalı ve alkalik sıvılar), tuzlar (amonyum- kalsiyummagnezyum klorürleri, beton ve şap katkıları), su buharı ve kükürt oksit ihtiva eden gaz maddelerle metalin ortamda etkileşimi ile oluşmaktadır. b. Galvanik Birim oluşumuyla; elektrik iletkenliğine sahip (elektrolit) çözelti olan tesisat su ortamında iki farklı metal arasında oluşan gerilim farkı etkisiyle galvanik birim oluşmaktadır. Gerilimi düşük metal, elektrolit içinde çözünerek korozyon sürecini başlatır. Elektro-kimyasal sıralamada metaller elektriksel gerilim değerlerine göre dizilirler. Çelik boru hatlarında galvanik birim etkisi ile katodik koruma yapıldığı gibi, en düşük değerli olan magnezyum esaslı çubuklar, su ısıtıcılarında, yer tanklarında ve uzun gaz hatlarında anot olarak kullanılmaktadır [2]. 4. Demirin Korozyon Süreci Birçok incelemeye göre pasın en kararlı biçimi Fe20/tür. Şekil l'de verilen demir korozyonunda görüldüğü gibi yüksek sıcaklıklarda (900-13000F) Fe203, Fep4'e dönüşür. FeA Su Şekil 1. Demirin korozyonu. 50 Tesisat Dergisi Sayı 152 -Ağustos 2008 Resim 1. Korozyona uğramış boru [6]. oluşumu paslı çeliğin yüksek sıcaklıklarda ısıtılması veya oksitlenmesi (indirgenme) işlemiyle ortaya çıkar. J. 4Fe-> 4Fe•• + Be· 4Fe + 30 1 + 2Hp-> 2Fep3.Hp (Su içerikli kırmızı pas) 2. 4Fe + 202 + 4Hp-> 4Fe(OH)2 (Su içerikli kırmızı pas) 4Fe(OH) 2 + 201-> 2Fep3.Hp + 4Hp (Su içerikli kırmızı pas) 3. Anot reaksiyonları {yükseltgenme) Fe0 -> Fe1• + 2e· Fe1•-> Fe3• + e· Katot reaksiyonları (indirgenme) Nötr ve Alkalin Ortam ½02 + Hp + 2e· -> 20H Asidik Ortam 2H+ + 2e·-> H2 Toplam reaksiyon: Fe0+ ½02 + Hp -> Fe(OH)2 (Pas) 5. Korozyon Hızı Korozyon hızı, birim yüzeyde birim zamanda kaybolan metal miktarı olarak belirtilir ve aşağıdaki bağıntı ile bulunur: R=k. WIA.ı.d R = Korozyon hızı (mm/yıl, m/yıl) k = Sabit (korozyon hızı birimine bağlı olarak değişir) W = Ağırlık kaybı (gr) A = Yüzey alanı (cm2) t = Zaman (saat, yıl) d = Yoğunluk (gr/cm3)'dür. Herhangi bir malzeme için [7]; (1) R<0,15 mm /yıl malzeme korozyona dayanıklı, 0,15 mm /yıl < R < 1,5 mm/yıl malzeme orta derecede korozyona dayanıklı, R > 1,5 mm/yıl malzeme korozyona dayanıksızdır. 6. Korozyon Çeşitleri Korozyon; korozyon mekanizmasına, korozyona uğrayan malzemenin cinsine, endüstri dallarına, korozyon ortamın türüne ve korozyona uğrayan malzemenin görünümüne göre sınıflandırılabilir. 6. 1. Korozyon Mekanizmasına Göre Korozyon Türleri 6.1.1. Fiziksel Korozyon Organik sıvılar ve ergimiş metallerin neden olduğu korozyon türüdür. Korozyon, doğrudan fiziksel çözünme ve katı hal değişimi ile gerçekleşmektedir. Cıva veya ergimiş alüminyumun metal malzeme yüzeyinde korozyona neden olması fiziksel korozyona örnek olarak gösterilebilir. 6.1.2. Kimyasal Korozyon Metal malzemelerin doğrudan ortamla reaksiyona girmesi sonucu oluşmaktadır. Atmosferik koşullarda en önemli korozif maddeler 01_ H1S ve halojenlerdir. Bunlar metal yüzeyini oksitleyerek farklı sülfür yapılarını oluşturmaktadır. Kimyasal korozyon yüksek sıcaklıklarda meydana geldiğinden yüksek sıcaklık korozyonu olarak da adlandırılmaktadır. Kazanların alevle ya da sıcak gazla temas ettiği bölgelerde meydana gelen korozyon türü kimyasal korozyona örnek teşkil etmektedir. 6.1.3. Elektro-Kimyasal Korozyon Sulu ortamda metal ve alaşımların ara yüzeylerinde karşılıklı elektron alışverişi ile meydana gelen korozyon türüdür. Bu mekanizmanın gerçekleşebilmesi için; aralarında potansiyel fark bulunan malzemelerin elektron akışına izin veren aynı elektrolit ortamında bulunması gerekmektedir. Katot reaksiyonu nM• + ne·-> M,, Anot reaksiyonu M-> M•+ + ne· Elektro-kimyasal korozyonda gerilimlerin (potansiyel) sıralamasını gösteren galvanik seri çok önemlidir. Tablo l'de bazı metallerin deniz suyu ortamındaki galvanik seri değerleri verilmiştir.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=