�=================���(==================� � , ,�,n:,um Q0 :Zondan dışarı çıkan duman debisi (m·1/s) Q, :Zondan içeri giren duman debisi (m3/s) T0 :Zondan çıkan dumanın sıcaklığı (K) T; :Zona giren dumanın sıcaklığı (K) Genleşmeden sonra oluşacak büyük basınçlarda binanın dış cephesindeki camlar patlayacak, binaya raze hava dolacak ve hem yangın büyüyecek, hem de duman kontrol sistemi verimli çalışamayacaktır.Kırılacak bir camın, d u m anın bina içinde yayı lmasına da kötü etkisi olabilir. ıı 2A )RÜZGAR li Rüzgar dumanın yayılmasında etkili olabilir.Bürün kapı ve pencerelerinin sızdırmazlığı sağlanmış binalarda rüzgarın fazla bir etkisi olmaz ancak genellikle yangın sırasında yangın zonunda pencere kırılmasıyla karşılaşılır.Eğer kırılan cama rüzgar direk etki ermiyorsa, oluşacak negatif basınç dumanın binadan atılmasına yardımcı olur. Ancak kırılan cam rüzgar yönünde ise rüzgar, dumanı bina içinde yayılmaya zor!ar.Böyledurumlardaoluşacak rüzgar basınçları, binadaki tüm hava hareketini etkileyecek kadar büyük olur. ı ı 2.5 HVAC SfSTIEMİ ı ı HVAC sistemi yangın anında dumanın yayılmasına neden olabilir.Yangının ilk aşamasında HVAC sistemi , dumanı binanın diğer bölümlerine taşıyarak yangının farkedilmesini sağlar, ancak ilerleyen anlarda yayılan duman insan hayatını tehlikeyesokar. Bunun yanında, HVAC sistemi yangın zomına taze hava sağlayarak yanma için gerekli oksijeni temin eder.Bu yüzden çok doğru olmamaklabirlikteyangınanındaHVAC sistemidurdurulmaktadır.AncakHVAC sisteminin durdurulması, dumanın yayılmasını engellememekte ve HVAC sistemi duman kontrolüne yardımcı olmamaktadır. 1 3. TA§AlRlLM( l[(JRi[TERlLlE:Ril 1 Duman kontrolünde, dumanın yayılmasını önleyecek engeller (kapı ,duvar vs) gözönüne alınarak gerekli basınç farkları ve hava akışları bulunur ve sistem tasarımı yapılır.Duman kontrolünde iki ana kriter vardır: 1 -Eğer ortalama hava hızı yeterli ise hava akışı dumanı engelleyebilir. 2-Kapı-duvar gibi engellerin iki tarafında yeterli basınç farkı varsa küçük açıklıklardan duman sızması engellenebilir. Engel üzerinde büyük bir açıklık varsa (açık kapı) , tasarım hava akışına göre yapılmalıdır.Eğer engel üzerinde büyük bir açıklık yoksa basınç farkı kullanılmalıdır.Basınçlandırma tasarımı öyleyapılmalıdırki ;yangınolan bölüme komşu olan bölümlerdeki hava basıncı yangın olan bölümdekinden fazla olsun vehavayangınolanbölümedoğruakarak, dumanın diğer hacimlere yayılmasını engellesin. Basınç farkları ve hava akışları bulunurken aşağıdaki etkenler önem kazanır. ıı 3. 1 mZMA ALANLAR.il ıı Duman bariyerlerindeki konstrüksiyon birleşim noktaları, çatlaklar, kapalı kapı altları gibi açıklıklar zon dışı basınç daha çok olacak şekilde gözönüne alınmalıdır.Bunun yanı sıra duman bariyeri üzerindeki açıkkapı gibi büyük açıklıklar , bu açıklıklardan zona akacak hava miktarı belli değerlerin altına düşmeyecek şekilde hesaba kacılmalıdır. İyi bir duman kontrol sisteminde dumanın binadan çıkması mutlaka sağlanmalıdır. Duman kontrolü sadece yangın zomına taze hava basmak ve dumanı egzoz etmek olmadığından dumanın hareket alanları binanın yapısına göre belirlenmeli ve zonlamayla birlikte değerlend irilmelidir .Bu konuda literatürde geniş bilgi bulunabilir [2}. 3.2 IKUM ÖZELİKLERi Binanın dışı ve içi arasındaki sıcaklık farkları bacaerkisineyol açarvebu erkinin yönü ile büyüklüğünü belirler. Sıcaklık ve rüzgar hızının etkileri bina yüksekliği,konumu ve binanın enfilrrasyon-eksfilcrasyon açıklıkları ile değişir. Şu ana kadar duman kontrolü için tasarım değerleri çıkarrılmamıştırancak tasarım için ısırma ve soğutma yükü tasarım şartları çok doğru değer vermemekle birlikte kullanılabilir. ı, 3.3 BASIINÇ FARKLAIIU 11 Duman kontrol zanlarının sınırlarındaki en çok ve en az basınç farkları gözönüne alınmalıdır: 3.3.Z Bmınf FarkıAlt Sınır Değeri En az basınç farkı , binanın boşaltılması sırasında kapılar açıldığında duman sızmayacak şekilde seçilmelidir. Duman kontrol sistemi her türlü rüzgar ve hava şartında en az basınç değerini sağlayacak kapasiteye sahip olmalıdır. Dumanın sızmasının engellenmesi için gerekli basınç farkı alt değeri 20-25 Pa olarak önerilmektedir. Sprinkler ile korunmuş bir binada, püskürtülen su duman sıcaklığını düşürecek ve genleşme çok olmayacaktır,bu durumda 5-1 O Pa basınç farkı yeterli olacakrır.Genleşmeden sonra meydana gelebilecek cam kırılmalarında yangın zonunda rüzgara bağlı olarak basınç çok artabileceğinden sprinklerli binalar da dahil, basınç farkı alt değeri emniyecli olarak seçilmelidir. NFPAtarafından önerilen tasarım basınç farkları, gaz sıcaklığı 925 ° C alınarak bulunmuş ve tablo haline getirilmiştir. Eğer daha farklı sıcaklıklarda hesap Tablo 1.Basınç Farkı Alt Sınır Değeri (mmSS) BİNA TİPİ TAVAN TASARIM BASINÇ FARKI YÜKSEKLİĞİ SPRİNKLER VAR Sınırsız 1.27 mmSS SPRİNKLER YOK 274 cm 2.54 mmSS SPRİNKLER YOK 457 cm 3.56 mmSS SPRİNKLER YOK 642 cm 4.57mmSS TESiSAT DERGiSi SAYI 15
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=