iklimlendirme sisreminde yaklaşık %0.60'lık bir maliyet artışına sebep olacaktır. Buna ilaveten iklimlendirme sistemi büyük seçileceğinden siscem verimi düşecektir. Bu sebepten, şayet iklimlendi rme hesapları bi lgisayar yardımı ile yapılıyor ise soğurma yüklerinin hesabındaveekipman seçimindeherhangi bir emniyet marjı almamaya özen göstermelidir. Aksi taktirde ekipmanların gerektiğinden büyük seçilmesi ile hem sisremin verimi düşer hem de müşterinin parası dizayn mühendisi tarafından boşu boşuna harcanmış olur. Bu konuda bütün yeni yetişen mühendislerin dikkacli olmaları gerekmektedir. l[(İ(lRACl( lFillRlVı(ALAlR i[ÇilN !DÜŞÜNÜJU½UE§li GEREKEN DilĞlElR SERVJ1§JLEJR Kalicelı bir yüksek binada düşünülmesı gereken diğer servisler de şu şekildedir: • Genel egzoz sisreminden bağımsız özel tuvalet egzozu sistemi, • Büyük bilgisayar kliması gibi ilave gelebilecek iklimlendirme sistemleri için taze hava besleme sistemi, • Özel mucfak egzozu sistemi, • Normal çalışma saacleri dışında iklimlendirme remini. HAVA KALİTSİ Ofislerde sigara içilmesine izin verilecek şekilde bir dizayn yapılacak ise taze hava miktarlarının ASHRAE 62-1989 da belirtilen değerlerde alınmasına özen göstermelidir. Bu da tabii olarak ısırma ve soğurma yükünü artıracak ve buna paralel olarak da enerji harcaması da artacaktır. Alternatif olarak hava şartlandırma üni releri içinde yüksek verimli çanca fılcrelerine ilaveten aktif karbon filtreleri kullanılması ve filtreleme sisteminin ASHRAE 62-1989 da belirtilen esaslara göre dizayn edilerek taze hava debilerinin azaltılması enerji tasarrufu açısından tavsiye edilir. Her iki durumda da kullanılacak çanca file relerin ASHRAE 52- 76 atmosferik toz verimi %60'dan düşük alınmamalıdır. Çanca filtreleri korumak için bunların önüne panel tip ve toz tutma verimi (arrescance) minimum %85 olan kaba filtreler konmalıdır. EKONOMİK FAKTÖRLER Yüksek binaların büyüklüğü ve kadarın büyük bir çoğunluğunun aynı olması 1-,,t M?f. ekonomik bir bakış açısına da ihtiyaç göscermekcedir. Örneğin, büyükçe bir kartahavaşardandırma ünireleri veyahava şaftlarının yeri ana kanal branşlarını küçülcecek veyakısaltacak şekilde seçilirse herkattaki kanal maliyetinde %25'e varan düşme elde edilebilir. Bu miktar 40 veya 60 kat ile çarpıldığında oldukça ciddi bir tasarrufimkanı ortayaçıkar. Diğer carafcan bina çekirdeği çevresindeki iç alan yaz ve kış devamlı soğurma icap ettirdiğinden, bu alanın ısı yükü kondenser suyu sistemi üzerinden kışın ısırma gerekriren çevre alanlarına kaydırılabilir. VAV -ı Sabit debili merkezi çevre iklimlendirme sistemi bilhassa bu iş için çok elverişlidir. Isıtıcılı VAV sistemi buna pek uygun değildir. Zira bu sistemde her VAV kutusundaki sulu ısıtıcılar için oldukça büyük ölçüde bir borulama gerekmektedir. Yüksek binalar için buz depolamalı sistem!er birçok yerden fanlı VAV sistemleri ile birlikte kullanılmışlardır. Bu sistemlerle konvansiyonel ehiller sistemine nazaran daha soğuk hava elde edilebildiği için bu aşırı soğuk hava VAV kutularında oda havası ile karıştırılarak VAV kurularının içindeki fonlar tarafından sirküle edilmektedir. Bu surede soğuk hava miktarları oldukça düşmekte ve buna bağlı olarak kanal boyutları da küçüldüğünden önemli bir tasarruf sağlanabilmektedir. Ancak buz depolamalı sistemler için çok iyi bir fizibilite çalışması yapılması gerekir. Bu sistemlerin yarırım fizibilitesinin iyi bir sonuç vermesi için gece buz üretimi esnasındaki elektrik enerjisi fiyatının gündüz fiyatından en az %30-40 düşük olması gerekmektedir. AKILLI BİNALAR Gelişmiş ülkelerde son sekiz yıl içinde yapılan modern yüksek binaların hemen hemen hepsi komple Dijital Kontrol Sistemleri ve Bilgisayar Destekli Bina Otomasyon Sistemleri ile rechiz edilmişlerdir. Son zamanlarda bina otomasyon sistemlerine iklimlendirme ve havalandırmaya ilaveten yangın ihbar, güvenlik, aydınlatma sistemleri de bağlanmış vebusuretle komple bir merkezi kontrol ve izleme olanağı elde edilmiştir. Bu sistemler dağıtılmış lokal mikroişlemci bazlı dijital kontrolörler tarafından kontrol edildiğinden ana bilgisayarda çıkabilecek herhangi bir arıza sistem kontrolünde herhangi bir aksaklığa sebep olmamaktadır. Bina Otomasyon Sis tem leri TESiSAT DERGiSi SAYI 15 geliştirilmiş enerji kullanım programları sayesinde normal elektronik kontrol sistemlerine nazaran %30'a varan birenerji casarrufu sağlarlar. Bu sistemlerle ayrıca bakım programlaması da yapılmakta ve arıza cespıcı hemen mümkün olabilmektedir. Sistemdeki bürün DDC üniteleri bir iletişim ağı ile birbirine bağlanmıştır. Bu sayede binanın herhangi bir yerindeki mekanik sistemler üzeri ndeki sıcaklık, akış, basınç değerleri sisteme bağlı bilgisayar ekranından izlenebilmekte ve bütün binadaki mekanik/elektrik sistemler cek merkezden rahatlıkla idare edilebilmektedir. Bunların dışında sistemin alarm verme, raporlama, renkli grafik, ses ile iletişim özellikleri de bulunmaktadır. SONUÇ Yüksek binalardaki mekanik sistemlerin başarılı bir şekilde dizayn edilebilmesi için ilk önce taleplerin cespir edilip bunlara cevap veren çeşitli siscem alternatifleri çıkarılarak ekonomik bir araştırma yapılması lazımdır. Mekanik sistem alternatiflerinin herbirinin avantaj ve dezavantajlarının bir öneri raporu halinde bina sahibine ve bina mimarına sunulması gereklidir. Sistem seçimleri mühendisin vereceği aydınlatıcı bilgi ve maliyeder çerçevesinde bina sahibi ve mimarının onayı alınarak yapılmalıdır. Çünkü bilhassa yüksek binalarda mimari, yapı ve mekanik/elektrik sistemler bir bütün teşkil ederler ve herhangi birinde yapılacak en ufak bir değişiklik diğerlerini de direk etkiler. Mekanik sistemler değişen talepveşardara kolayca adapte edilecek şekilde dizayn edilmelidirler. Bunu remin ermenin en iyi yolu kadarda gerekli tavan boşluğunu bırakmaktır. En çok bu konuda haca yapılmaktadır. Çünkü bina fasadı sonradan değişririlebilir, yeni şaftlar ilave edilebilir, ancak kac yüksekliği sonradan değiştirilemez. Bina içindeki hava kaliresi en önemli konulardan biridir. Hava kalitesinin sık sık tahlil edilmesi gerekir. Bugün büyük firmaların çoğunluğu yüksek binalarda bir bina otomasyon sisreminin bulunmasınıngerekli olduğuna inanmaktadırlar. Bu sebepten bina otomasyon sistemine yapılacak olan yatırım sadece ekonomik açıdan değil aynı zamanda bir pazarlama faktörü olarak da değerlendirilmelidir.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=