==============���'=============� 1,,,,,ut (!A1e Gf[ JRi(Ş Geçtiğimiz 10 yıl içinde bilhassa yüksek bi nalardaki mekanik sistemlerden beklentiler oldukça önemli değişiklikler göstermiştir. Beklentilerin artmasındaki ana sebepler teknolojideki hızlı değişim, yüksek binalara yerleşen firmaların büyük ve zengin şirkecler olmaları ve şirket imajının önem kazanması, ofis çevre şartlarının ve ofis konforunun arttırılmak istenmesi ve aynı bina içindeki çok sayıda değişik şirketin birbirinden oldukça farklı olan talepleridir. Bina sahibi faizlerin yüksekliği sebebiyle inşaatın ve mekanik/elektrik servislerinin en kısa zamanda ve minimum ilk yatırım masrafı ile bitirilmesini ister. Bina sahibi aynı zamanda uzun dönemdeki ihtiyaçlarını da göz önüne alarak kadarı kiralayacak zengin şirkecler için binayı çekici hale getirmek durumundadır. İşte servislerin esnekliği (yani binada sonradan yapılacak olan değişikliklere kolayca uyabilmeleri) enerji kullanımı, yedek dizelJeneracör gruplarının bulunması, yangın ve emniyet sistemleri gibi hususlar bu kategoride düşünülür. Göz önüne alınması gereken diğer hususlar da enerji tasarrufu, havadaki sigara dumanının cemizlenemesi, Lejyoner hastalığı tehlikesinin önlenmesi, hava kanallarının kitlenmesinin önlenmesi ve atmosferdeki ozon tabakasını kacleden CFC (R12, Rl 1 , Halon gibi soğurucu akışkan ve gazlar) ]erin kullanılmaması konusundaki dünya kararnamelerine uyulmasıdır. Son zamanlarda yüksek ve modern binalarda moda olan bir diğer konu da Bilgisayar Destekli Bina Otomasyon Sistemleri ve "Akıllı Bina" imajıdır. Bu hususun da iyi bir pazatlama aracı olarak düşünülmesi gerekir. Yüksek binaları kiralayan veya bunlara yerleşen firmalar genellikle büyük şirketlerdir ve bunlar bilgisayara dayalı modern teknolojiyi geniş bir biçimde kullanırlar. Bu şirketlerin çalışma saacleri enrernasyonel iletişim vebağlantılarsebebi ile oldukça uzundur. Bu şirkecler çok kaliteli bir ofis çevre konforuna ve buna bağlı olarak da mekanik/elektrik servisleri nin esnek şarrları içi nde çalışabilmelerine gereksinim duyatlar. Yüksek binalardaki bütün mekanik servisler içinde şimdiye kadar en fazla kritik edileni iklimlendirme sistemleri olrnuşrur. Bunun ana sebebpleci son sekiz yıl zarfında ofislerin doluluk oranlarının artması ve modern ofislerdeki bilgisayar ve elektronik cihazların sistem yükünü arttırmasıdır. Bir diğer sebep de bina sahibinin rnsarrufecmek için düşük kaliteli ve yetersiz bir iklimlendirme sistemi cesis etmesi ve binayı yüksek kalite ve esneklik bekleyen modern bir şirkete kiralaması sonucunda ortaya çıkan şikayetlerdir. Bu makalenin amacı son yıllarda artan mekanik sistemlerden beklenen hususların kısaca incelenmesi ve ülkemizdeki yüksek bina sistemleri tasarımında bu hususların ne şekilde adapte edilebileceğinin tartışmasını yapmaktır. YÜI[(§EK lBllNAlLAlRDA GÖZ ÖNÜNE AJL)[NMA§l[ GEJREKEN JKONUlLAR Yüksek binalar için mekanik servislerin tasarımı küçük binalarınkinden önemli ayrıcalıklar gösterir. Bunlaraşağıdaki gibi özetlenebilir. • Binanın yüksekliği arttıkça soğuk ve sıcak su sistemlerindeki basınç da artar. Bina yüksekliği 40 katın üzerine çıktığında bu basınç soğuk su ve sıcak su üreten ekipmanların ekonomik basınç sınırını geçer. Bu durumda birbirinden ayrı (splic) su devridaim sistemleri kullanılması gerekir. Su devridaim sistemlerinin iki ayrı basınç sınıfına ayırabilmek için genellikle plakalı eşanjörler kuJJanılır. •Eğer büyük merkezi hava (klima) şarclandıcma üniteleri kullanılıyorsa bunlar genel olarak bir ünite maksimum 12 bina katına kadar servis (hava) verecek şekilde boyutlandırılmalıdırlar. 12 katın üzerinde hava ana şafcının kesit alanı ve hava miktarları ekonomik limitin üzerine çıkar. • Merkezi hava şartlandırma ünitelerinin koyulacağı ıı:ıakina daireleri genellikle asansör mocor odaları ile aynı kata yetleşcirilir. Asansörler genellikle 12 ila 14 kata servis verecek şekilde seçilirler. Yani ilk 1-13 kat ilk bölüm, 14-27 ikinci bölüm, 28-41 kar üçüncü bölüm gibi. Örneğin, ilk 1-13 kata çalışan asansörler 14-27 katlarına çıkmazlar. Bu durumda hava şartlandırma üni releri de asansörlerin TESiSAT DERGiSi SAYI 15 çalıştığı katlara servis verecek şekilde yerleştirilir. • Yüksek binaların kiraları da oldukça yüksektir. Bu sebepten bu binalardaki servislerin kiracı şirkerlerin rüm ihtiyaçlarına cevap verecek şekilde dizayn edilmeleri gerekir. Bilhassa iklimlendirme sistemlerinden oldukça büyük esneklik ve her şarta cevap verme özeliği beklenir. GeneJlikle her kiracı şirket katların içini kendi ihriyaçlarınagöre bölümler. Dolayısı ile hava menfezleri ve difüzötlerinin veya V AV kurularının bu yeni iç bölünmelere göre yerlerinin değiştirilmesi icap eder. Bunun kolayca sağlanabilmesi için tasarım esnası nda esnek hava kanalları nı n kullanılması gerekir. Aynı zamanda asma ravan derinliklerinin rayi ninde de kanaJların ve diğer servislerin birbiri üzerinden geçeceği göz önüne alınmalıdır. • Yüksek binalardaki enerji kuJJanımı küçük binalara nazaran çok daha fazla olduğu için enerji masrafını düşürmek ve sadece gerekli minimum enerjini n kullanımını sağlamak amacı ile Bilgisayar Destekli Bina Otomasyon Sisremi kurulmalıdır. Bu sistem binanın rüm mekanik/elektrik sistemleri nin rek merkezden işlerimi ni , bakım programlamasını, arıza tespitini ve enerji yönetimini sağlar. • Yüksek binalarda yangın ve emniyet cedbitlerine çok önem verilmelidir. Aksi takrirde i nsan hayatı nı n tehlikeye atılmasının yanında sigorta ücretleri de çok yüksek olur. Sigorta firmaları geneJlikle 25 metrenin üzerindeki bürün binalarda belli bir standarda göre dizayn edilmiş bir sprinkler (sabir yangın söndürme sistemi), sabit bina içi hidrant ve hortum sistemi ve taşınabilir yangın söndürücüler isterler. Bazı yüksek binalarda ise ocomarik sprinkler alarm sisteminin yanısıra belli bölümlerde (elektrik dağıtım odaları, trafo daireleri, makina daireleri v.s.) dedekrötlü ve eJle kumandalı yangın ikaz sisremi de istenir. • Her katta değil de 12 kata birden servis veren merkezi hava şarrlandırma ünitelerinin bulunduğu sistemlerde yangın esnası nda duman egzozunu sağlayacak düzenlerin bulunması ve bu sistemin dünyaca kabul edilmiş bir
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=