MAKALE ve gelecekteki potansiyel depo ga- c : Saha kapatıldıktan sonraki yıl sayısı (yıl) zının miktarı bilinmelidir. Toplanan gazın miktarı, dökülen atık miktarı, bu atıkların özellikleri, tesis ve toplama sisteminin tasarımı gibi birçok faktöre bağlıdır [l ],[2],[3]. Mevcut gaz üretimini hesaplamak için en güvenilir metot, test kuyuları açmak ve bu kuyularda toplanan gazı ölçmektir. Bu yöntem çok pahalıdır ve ancak depo alanında büyük miktarlarda gaz üretilmesi için yeterince atık bulunması halinde bu yönteme başvurulur. Test kuyuları belirli zamanlarda sahadaki gaz üretim hızlarına dair ger- : İlk atık depolanmaya başlamasından sonra geçen süre (yıl) Model, C02 ve CH4 emisyonlarının aynı oranda olduğunu kabul etmektedir, yani depo gazı miktarının metan emisyonunun iki katı olduğu varsayılmaktadır [4]. Depo gazından enerji geri kazanımı için dört ana yol mevcuttur. Bunlar; direkt ısıtma, elektrik üretimi, kimyasal besleme stoğu ve boru hattı kalitesinde gaza saflaştırçek veriler sağlamasına karşılık, modır. Depo gazının boru hattı kalitesinde gaza saflaştırılarak veya kimyasalların üretiminde kullanılması üzerinde çalışılan konulardır ancak yüksek maliyetleri sebebiyle henüz uygulama olanı bulamamışlardır [2]. Şekil 2'de depo gazından enerji üretim şeması görülmektedir. Direkt yakma depo gazının kullanımında en basit ve en ucuz yöntemdir. Depo gazı genellikle büyük endüstriyel kazanlarda veya tuğla fırınlarında, kireç veya çimento fırınlarında yakılır. Çevrede bulunan konut, okul gibi binaları veya seraları ısıtmakta kullanılır. Burada en önemli kriter, ısıtılacak alanların depolama sahasına olan uzaklığıdır. Direkt yakmanın mümkün olmadığı durumlarda en ekonomik çözüm depo gazından elektrik üretimidir. Elektrik üretimi gaz motorları, gaz türbinleri, buhar türbinleri, mikro türbinler ve yakıt pilleri kullanılarak gerçekleştirilebilir. Bunlardan en yaygın olanı gaz motorları kullanılarak elektrik üretimi veya kojenerasyondur. Gaz türbinleri ancak 3 MW'ın üstündeki sahalarda kullanılabilir. Ayrıca depo gazının debisinin zamanla azalması nedeniyle birden fazla gaz motoru kullanılarak üretim yapılması daha yaygın bir uygulamadır. Böylece gaz debisi düştüğü zaman motorun başka bir sahaya taşınması mümkün olur. Buhar türbini gaz debisinin 8-9 MW'lık sistemleri desteklediği çok büyük depolama sahalarında uygulanabilir. Buhar türbin sistemleri içten yanmalı motorlardan veya gaz türbinlerinden daha yüksek oranda kW başına maliyete sahiptirler. Bu yüzden pek tercih edilmemektedir. Yakıt pilleri araştırma matematiksel model hesapları sahadaki depolama esnasında ve kapatılmasından sonra gaz üretimine ilişkin veriler ortaya koymaktadır. Bu modeller tipik olarak depolama zamanı, depolanan atığın miktarı ve atıkların özellikleri gibi verilere ihtiyaç göstermektedir. Katı atık depo sahalarında oluşan gazın belirlenmesiyle ilgili birçok model geliştirilmiştir. Bu modellerden biri de EPA'nın (Environmental Protection Agency) geliştirdiği LandGEM (depo gazı emisyon modeli)'dir. Modelde depo gazı oluşma hızı birinci derece bozunma denklemine dayanmaktadır. Modelde kullanılan denklem aşağıdaki gibidir: Depo Gazından Enerji Üretimi QcH4 : t anındaki metan üretim hızı (m3/yıl) L0 : Potansiyel metan üretim kapasitesi (m3 CH/ton atık) R : Depolanan yıllık atık miktarı (ton/yıl) k : Metan üretim hızı sabiti (yıl - 1 ) 216 Tesisat Dergisi Sayı 134 - Şubat 2007 Depolama sahası Gaz Boru Hattı Kompresör Şekil 2. Depo gazından enerji üretimi [3]. Enerjinin Son Kulanı mı Gaz moforCı, Boyler, Türbin, Kojenerasyon Ön arıtma ıııı♦
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=