MAKALE altyapı yatırımları bugün büyük ölçüde eskimiştir. Yoğun kentleşmeye bağlı olarak ortaya çıkan yetersiz eski hatların elden geçirilmesi i htiyacı problemi daha da büyütmüştür. Açık kazı yapılarak yeniden boru döşeme uygulamasının da bir rehabilitasyon tekniği olmasına karşın, bu uygulamanın mümkün olmadığı veya yüksek maliyetler oluşturduğu bölgeler mevcuttur (Resim 1 ). Bu durum araştırmacıları farklı alternatif yöntemlerin geliştirilmesi üzerinde çalışmaya zorlamıştır. Böylece kazısız rehabilitasyon yöntemleri geliştirilmiştir. Bunlar, kimyasal veya beton harç sıvama, kaymalı (sürerek) astarlama, boru içinde kürleme astarlama (CIPP), deforme ederek astar boru yerleştirme ve kaplama uygulamalarıdır [4]. Kaymalı astarlama ve boru içinde kürleme astarlama (CIPP) teknikleri uygulama kolaylığı, yüksek verimliliği, maliyet avantajları ve uzun ömür gibi birçok özelliği sağlarlar ve boru rehabilitasyonunda en çok kullanılan tekniklerdir. Resim 2'de CIPP tekniğinin uygulaması görülmektedir. Rehabilitasyon tekniklerinde yenilikler bitmemiş olup altyapı hatlarında robot kullanılması büyük avantajlar sağlamıştır. Özellikle tehlikeli ve insan girişinin mümkün olmadığı veya çok zor olduğu hatlarda robotlar yardımıyla, uzaktan kumanda edilerek boru hattı içleri görüntülenmektedir. Görüntüler sonucu elde edilen bilgiler ışığında boru içi tamiratlarının yine robotlarla yapımı mümkün olmaktadır. 172 Tesisat Dergisi Sayı 134 - Şubat 2007 Resim 1. Kazı yaparak boru hattının yenilenmesi [6]. Özellikle bölgesel hasarların meydana geldiği boru hatlarında bu uygulama çok caziptir. Aşırı tehlikeli bölgelere insan yerine robotla müdahale edilmesi insan hayatının da tehlikeye düşmesini engellemektedir [5]. 2. Mevcut İçme ve Atık Su Sistemi Durum Değerlendirmesi Boru hatlarının durum değerlendirmesinde; hasarlar, oluşan hasarların şiddeti ve hasara uğrama potansiyelleri belirlenir. Su ve atık su sistemlerinin ömürlerini belirleyen etkiler üç grupta sınıflandırılabilirler: Bunlar, hidrolik, malzeme ve ortamdır. Bu etkilerin bilinmesi borulardaki mevcut durumun değerlendirilmesi, boru hattına uygulanacak rehabilitasyon tekniğinin seçilmesi yeya mevcut boru hattının tamamen değiştirilmesi konusunda yapılacak tercih için gereklidir. Atık su sistemlerin onarılmasında ve rehabilite edilmesinde birçok yöntem mevcuttur. Bazı yöntemler sisteme yönelik, bazıları ise malzeme dayanıklılığının sağlanmasına yönelik uygulamalardır. Sistemin rehabilitasyonuna yönelik uygulamalar sadece yetersiz veya zayıf hidrolik kapasite ile ilgili olmakla beraber hattın yapısal sağlamlığı genellikle düşünülmez. Diğer rehabilitasyon uygulamaları iletim sistemine dışarıdan sızmaları ve yabancı madde girişlerini engellemeye yönelik olmakla beraber, boru hattının yapı sağlamlığının devam ettirilmesi de söz konusudur. Böylece boruların kullanım ömürleri ve hidrolik kapasiteleri artırılmış olmaktadır. Bunun yanında rehabilitasyon teknikleri boruyu akış erozyonundan, kirli veya istenmeyen su sızmalarından ve korozyondan koruma da sağlamaktadır. Rehabilitasyon Resim 2. Kazısız rehabilitasyon tekniği olan CIPP uygulamasının şematik görünümü ve uygulama sonrası boru içi görünümü [7]. ıı ıı.-
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=