"' o o N a >, w ' .... - ;.. .. V, 'iii ·e ., Q -.. en 'iii ~ • Prof. Dr. Nilüfer Eğrican PERSPEKTiF Küreselleşmede Yüksek Öğretim Üzerine Düşünceler ... Yeditepe Üniversitesi'nde, IGIP işbirliği ve İTÜ'den değerli öğretim üyelerimizin de organizasyonda yer almaları ile "Design of Education in the Third MillenniumFrontiers in Engineering Education" toplantısı düzenlendi ve toplantı , 12-15 Eylül 2005 tarihleri arasında Yeditepe Üniversitesi Kayışdağ Yerleşkesi'nde gerçekleştirildi. Dünyanın birçok ülkesinden 150 bilim adamının katıldığı toplantıda, SEFI, ASEE, IEEE-ES gibi eğitimle ilgili kuruluşların temsilcileri de bulundu. 20. yüzyılın son çeyreğinde, temel, uygulamalı araştırmalar iç içe geçmiş ve pazarlama, ekonomi araştırmalarında yer almaya başlamıştır. Endüstri toplumundan bilgi toplumuna geçiş, araştırma-geliştirme ni n önemini, ulusal inovasyon sistemlerinin oluşturulması gerekliliğ ini ortaya çıkarmıştır. Bu bağlamda, yüksek öğrenim, daima en etkin rolü üstlenmiştir. Özellikle insan kaynağı yaratmada, bilgi üretmede yüksek öğren imin önemi ortadadır. Küreselleşme ve uluslararası ilişkiler, kuruluşların yönetimlerinde olması gereken değişiklikleri beraberinde getirdiğinden, küresel bilgi ekonomisini direkt ilgilendirmektedir. Bu gerçek, yüksek öğretim kurumlarını da yakından etkilemektedir. Dolayısıyla, küreselleşme ile yüksek öğretim kurumları pazarı oluşmuştur. En iyi eğitim nerede veriliyorsa, öğrenciler oraya yönelmektedir. Artık rekabet sadece ulusal değil, uluslararası boyutta olmaktadır. Üniversiteler (ülkemizdekiler de dahil) bir "Dünya Üniversitesi" olma gayretindedir. Ayrıca oluşa·n yüksek öğretim pazarı, en iyi öğrencileri çekme yarış ındadır. En iyi eğitim nerede veriliyorsa, öğrenciler oraya yönelmektedir. Bu nedenle bir ülkeden diğerine olan "öğrenci akışı, hareketliliği"den, ülkelerin oluşturdukları "ortak eğitim programları"dan veya bir ülkedeki eğitim kurumunun, diğer bir ülkede yeni bir kampüs (yerleşke) açarak faaliyet göstermesinden söz edilmektedir. Uluslar ötesi yüksek öğretim "transnational higher education" veya "cross-border higher education" terimleri eğitim literatürüne girmiştir. Artık dünya çapında eğitim vermek kaçını lmaz olmuştur. Çünkü; • Bu tür eğitime talep vardı r, pazar oluşmuştur. • Teknoloji, özellikle iT teknolojisi bu tür 26 eğitime olanak sağlamaktadır. • Yeni kurumların ortaya çıkması ve rekabet yaratması olayı hızlandırmaktadır. • Küreselleşme ile ülkelerin birbirine yakınlaşması, öğrencilerin, öğretim üyelerinin ortak dil, ortak hareket etme ve birbirlerinin kültürlerini anlama yolunda olumlu mesafe kaydetmeleri, birbirlerine yabancılık çekmemeleri ortamı hazırla nmıştır. Bugün dünyada yaklaşık 115 milyon öğrenci yüksek öğretim görmektedir. Bu rakamın 2025'Ierde iki katını geçeceği tahmin edilmektedir. Bu miktarın% 56'sının Çin, Hindistan, Malezya ve Kore'den geleceği bilinmektedir. Bir yüksek öğretim kurumunun yönetimini etkileyen 3 önemli grup vardır. Akademik ortamda yer alanlar, hükümet (veya eyaletler) ve toplum. Bu grupların ağırlığına göre üniversite yönetimi şekillenmektedir. Toplumun etkisinin faz. la görüldüğü üniversite yönetimlerinde, oluşan pazar ve müşteri istekleri öne çıkmaktadır. Böylece o üniversite yönetim modeli, girişimcilik (entrepreneurial university) esasına dayanmaktadır. Böyle yönetilen bir üniversitenin geliri, çeşitli yollardan (hükümet veya eyaletten, araştırma, sanayi ve çeşitli kurumlardan) sağlanmakta ve bu gelir istenilen şekilde harcanabilmektedir. Sanal üniversiteler (virtual universities) açık öğretimin benzeri bir sistemle yönetilir. Şirketlerin kurduğu bazı üniversiteler (corporate universities ), şirket politikaları ve stratejisi içinde elemanlarını, müşterilerini ve tüketicilerini yetiştirme amacına yöneliktir. Bu gruba en iyi örnek "The Motorola University" olup yı llık bütçesi 120 milyon USD'dır. Disney, Toyoto, IBM, Dow Chemical da güzel birer örnek oluşturmaktadı r. Bazı üniversiteler, diğer ülkelerde (genellikle lngilizce konuşulan) yeni kampüsler oluşturarak eğitimlerini yaymaktadır. Bubirimlere kendi öğretim üyelerini gönderdikleri gibi, o ülkenin yerel eğitimcilerinden de (ders planlarını, esaslarını, ana kampüsteki şekliyle uygulamaları koşuluyla) yararlan ı rl ar. Genellikle öğrenim harcı, ana kampüste ödenenin dörtte veya üçte biridir. Bu tür kampüslere, en fazla Asya-Pasifik bölgesinde (Singapur, Hong Kong, Çin, Malezya vs. ) ve Ortadoğu, Doğu ve Güney Doğu Avrupa ve Latin Amerika da rastlanmaktadır. Diğer bir uygulama "off-shore programlar" sunmaktır. Avustralya'daki birçok üniversite, Çin, Hong Kong, Singapur, Malezya, Endonezya, Hindistan, Güney Afrika ve Kanada'da, toplam 60 bin öğrencinin katıldığ ı , 1600'ün üstünde programı başarıyla sürdürmektedir. The University of Wollongong, Birleşik Arap Emirlikleri'nde (Dubai'de) ilk kampüs açan üniversite olmuştur. Şimdi ikinci bir kampüsü açma hazırlığındadır. CarnegieMellon Üniversitesi, Avustralya'da ortaklık şeklinde özel bir üniversite kurmuştur. Ayrıca Katar'da, çeşitli Amerikan üniversitelerinin (Teksas A & M, Virginia Commonwealth University School of Aris, Weill Cornell Medical College, Carnegie Mellon) bazı bölümlerinin yer aldığı bir "üniversite şehri" oluşturulmuştur. Ürdün'de Colombia Üniversitesi Business School'un şubesinin açılması için girişimler devam etmektedir. The George Washington Üniversitesi'nin Kore'de, Harvard Üniversitesi'nin Kıbrıs ve Birleşik Arap Emirlikleri'nde şubelerinin açılması çalışmaları benzer şekilde devam etmektedir. Johns Hopkins Üniversitesi'nin İtalya'da güzel sanatlarla ilgili bir şubesi, uzun yıllardır hizmet vermektedir. The Netherlands Business School, Nijerya'da, 2004 Mart ayından beri bir şube ile (The Universitiet Nyenrode) eğitim yapmaktadır. Ülkemizde bu uygulamalara paralel olarak, bili ndiği üzere ODTÜ'nün şubesi Kuzey Kıbrıs'ta faaliyetlerine başlamıştır. Dünyanın hemen hemen her yerinde ebeveynler çocuklarına iyi gelecek hazırlamak için ellerinden geleni yapmakta, varını yoğunu harcamaktan kaçınmamaktadırlar. "Uluslararası Yüksek Öğretim Pazarı" olduğu rekabetin görüldüğü açıktır. Gençler de kaliteli eğitim görecekleri kurumları tercih etme bilinci oluşmuş/oluşmaktadır. Her konuda olduğu gibi yenilikleri, gelişmeleri, yüksek eğitim öğretim de takip etmemiz ümidiyle... egrican@yeditepe.edu.tr
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=