Planlama ve projeleme işleminde, sistemin işletme ve bakımı, inşaat yöntemleri ve sistemleri, malzemelerinseçimi, proje parametrelerinin belirlenmesi, sulama drenaj şebekelerinin özellikleri, yerleşimi, tarımsal uygulamalar ve arazi kullanımı arasındaki etkiler göz önüne alınmalıdır (17]. Planlamacılar ve projeciler, sistem amaçlarındaki değişimleri karşılayabilmek için şebekeleri yeterli bir esneklikle birleştirmelidir. Sistem amaçlarındaki farklılaşma; su yönetimi ve su kullanım eğilimleri, hidrolojik rejim, mekanizasyon, tarımsal uygulamalar, kentleşme, altyapı, tarımsal yapılar, bitki desenlerindeki değişimlerden kaynaklanabilmektedir. Sulama ve drenaj sistemlerinin planlanması ve projelendirilmesi üzerine yapılan araştırmalar, işletme ve bakım, sistem inş_aatının kurumsal ve finansal yönleri, denetim ve araştırma ekipmanı, bakım, inşaat malzemeleri, projeleme yöntemleri ve projeleme kriterleri gibi farklı konulara odakl anmalıd ır. Proje hazırlığı ve değerlendirme sürecinde işletme performansının istenen seviyesini yerine getirebilmek için özel bir ilgi gösterilmelidir. Yüksek performans için ilk koşul, işletmenin gelecekteki amaçlarını ve gereksinimlerini yansıtmasıdır. Sulama sistemlerinin projelenmesi, tasarlanan yapıların klasik bir mühendislik görevi olarak anlaş ı ldığı sürece gerekli işletme sorunlarına hitap etmeyecektir. İyi planlanmış ve kontrol edilmiş sulama ve drenaj sistemi için aşağıda izlenen yönlerin projeleme aşamasında göz önüne alınması gereklidir. t Tarım, endüstri, şehir ve çevre amaçları için su talebi, yerüstü ve yeraltı su rejimi, akarsu yatağı toplam akımı, bitki deseni, iklim üzerine veriler, t Mevcut olan sulama ve drenaj tesisleri, t Gerekli su kaynaklarının nasıl denetleneceği ve güvence altına alınacağı, sulama ve drenaj çalışmaları ve ortak yapılar için projeleme parametreleri, t İzleme, yönetsel ve finansal yöntemleri içeren gelecekteki işletme, bakım ve yönetim işlemleri. Proje yöntemlerinin standardı , projeleme işleminin işletme, bakım ve yönetimi için gerekli faydaları üreterek merkezden ayrılmasına olanak vermelidir. Bu koşul, akılcı ve sürdürülebiıir sula.- ma ve drenaj sistemleri için teme 160 oluşturmayla birlikte inşaat denetimini kolaylaştırmaktadır. İzlenen yöntemler ve kullanılan yapı tiplerinin, projecilere açık seçenekler sunabilmesi için proje standartları basit ve net olmalıdır. 2.1.2. İşletme, bakım ve yönetim Sulama ve drenaj sistemlerinin iyi yürütülen bakımı, etkin işletme ve yönetimi tarımsal su yönetimini iyileştirmek için gerekli temel unsurlardır. Bu koşullar, hem performans ve verimini artırmakta hem de sürdürülebilir üretimi sağlamaktadır. Ancak, birçok sistem yetersiz taahhüt ve finansmanlar nedeniyle zayıf şekilde yönetilmekte, uygun olarak işletilip, bakımı yapılamamaktadır. Bir sulama ve drenaj organizasyonunun kurumsal, finansal, teknik ve yönetsel yönlerindeki zayıflık ve yeterli olmayan ortak katılımı sistem performansını zayıflatan önemli etmenleri oluşturmaktadır. İyi yönetim yeteneklerinin bütünlüğünü sağlayarak sistem performansını artırmak için sisteme ilişkin fiziksel, finansal ve insan kaynaklarının etkin şekilde kullanılması gerekmektedir. Ayrıca, işletme ve bakım planları amaçları yerine getirmek için stratejiler kurmalıdır. Bu tür planlar, bütünleyici bir planlama ve yönetim işlemi sonucunda oluşturulmalıdı r. İşlem önceliği için aşağıdan yukarıya doğru bir yaklaşım izlenmelidir. Bu nedenle, planlar aşağıdaki aşamaları içeren bir tekrar işleminin sonucu olarak göz önünde tutulmalıdır; t Sistemin tüm performansın ı etkileyen en önemli aktivitelerin tanımlanması, t Performans iyiİeştirme için seçenekleri tanıma ve teşhis analizi, t Programın yürütülmesi ve geliştirilmesi, t Uzlaşılan perfo~ans riterlerine karşı izleme ve değerlendirme işlemi, t Planların ve programların gözden geçirilmesi. Bakımın amacı, zayıf sulama ve drenaj sistem performarnsının nedenlerini ortadan kaldırmak ve oluşmas ın ı en- .. . gellemektir. ilki, ~ygun bir izler_ne programını gerektirmekte, ikincisi ise planları ve gakım çalışmalar,ını gösteren bir programı içermektedir. Bu bütünlük içerisinde yürütülen uygun bakım, projeciler, planlamacılar, yatırımcılar ve çiftçiler tarafından olu t ulafl proje ve işletme amaçlarının yerine getiri esi, sulama ve drenaj sistemlerinin başarıl sı için önemlidir. Etkin maliyetli bakım programlarının yürütülmesi amacıyla tarla ve ekonomi incelemelerinin yapılması Ar-Ge çalışmaları için önerilmektedir. İlave olarak işletme ve bakım programlarının etkin olması için çiftçi veya ortakların katılımı düşünülmelidir. 2.1.3. Performans değerlendirme Sistem performansı, sistemin mallarının ve hizmetlerinin ortaklarının gereksinimlerini karşılama derecesi ve sistemin emrindeki kaynakların kullanma etkinliği olarak tanımlanmaktadır (11, 2]. Performans değerlendirmenin amacı, güvenilebilen sonuçların çıkmasına izin veren etkin ve kolay gözlenebilen az sayıdaki göstergeyi seçmektir. Sulama performansı üzerine yapılan birçok çalışma, birbirleriyle karşılaştırı labilir projelerin performans ı nı analiz etmek ve bir yönetsel değişikliğin performans üzerine etkisini belirlemek amacıyla yürütülmektedir. Performans değerlendirmeleri, genellikle sulama projelerinin girdileri ve çıktıları üzerine (su, arazi, iş gücü, üretim değeri, işletmebakım gideri) odaklanmaktadır. Bu göstergeler somut olarak gözlenebilen göstergelerdir. Projeler karşılaştırıld ı ğında genellikle bu göstergeler önemli bilgiler sağlamamaktadır. Sulama projelerinin analizinde bir araç olarak içsel göstergelerde tanımlanmalı ve incelenmelidir. Sulama ve drenaj sistemlerinin performansını değerlendirmek amacıyla yapılan çalışmalarda aşağıdaki konuların göz önüne alınmasının gerekliliğini belirtmekte olup, bu koı.. nular·ara ında; . ...- t Hükümet, hizm7t sağlayan kurum ve genellikle çiftçilerin ana aktörler olduğu sulama ve drenaj sistemine insan müdahalesi, t Bitki gelişimini iyileştirmek için su kullanımı, ,.., t Hiz~t sağlayı cı ve müşterisi ılrasında uzlsay :a varılan hizmet seviyesi, t Hizmet sağlayıcı e müşterilerin etkir:ıliğin belirlenen am ç seviyesinde kaynakları kullanması yer alır. Performans değerlendirmesi günümüz sulama ve drenaj sistemlerinde ilginin giderek arttığı bir kavram ır. Btı ilgi, 21. yüzyılın ikinci yarısı~a,geliştirilen bü ük öl ekli sulama ve~renaj sis- . ..-- ınlı:ı zarar tur. Sula- \
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=