"' o o N "' o iii :ı ,c, < ' "' ~ ~ ;;. "' (J) ·;;; ·e, a, o iô "' ·;;; ~ ile karşılaşmaktayız. Volan sayısının çok büyük değerleri ve çok küçük değerleri için benzer eğilim görülmekle birlikte, sabit bir rijitlik için orta kısımda bir hörgüç oluşmaktadır. Bu paradoksal bir görünüş vermektedir, çünkü belirli bir arada atalet arttığı halde su darbesi büyümektedir (Şekil 2). Söz konusu diyagramlar büyük özgül hızlar için elde edilmiş ve benzer formlar bulunmuştur. Maksimum basıncın beklendiği gibi genel olarak özgül hızla azaldığı gözlenmiştir. 3.1. Sabit Basınç Darbesi Sahanlıkları Yukarıdaki diyagramlarda 2p < 1 için volan sayısının çok küçük olduğu hallerde gözlenen sahanlıkları değerlendirmek istersek iki yönden hareket edilebilir. a. Sahanlık yükseklikleri Sahanlık yükseklikleri, volan sayısının sıfır olması ya da bu sayının kritik değerden küçük olması halindeki basınç darbesini belirtecektir. Bu değerler, yukarıdaki diyagramların elde edildiği programdan çıkartılabildiği gibi, daha sağlıklı olarak grafik metodu kullanmak için geliştirdiğimiz ikinci bir program yardımı ile de hesaplanabilir. iki yolla elde edilen değerler birbirini tutmaktadır. Şekil 3'teki diyagram bu ikinci yolla elde edilmiş olup her üç özgül hız için ikiro'nun değerlerine göre fazla basıncın nasıl değiştiğini göstermektedir. Burada gözlenen ilginç bir nokta, her pompa tipi için hmaks maksimum basınç oranının dalgalı bir form izlemesidir. Dalgaların büyüklüğü rijitlik faktörü ile hızlı bir şekilde azalmaktadır. Özgül hızın etkisine gelince, en büyük genlikli ve uzun süreli dalga özgül hızın en küçük olduğu tam santrifüj pompa için gerçekleşmektedir. Diğer ilginç bir nokta ise, rijitl iğ i n büyük olduğu değerlerde yani pratik olarak tam rijit kolon sayabileceğimiz 2p >10 için her üç özgül hızda da hissedilir bir basınç darbesi olmamaktadır. Başka bir deyişle 2p » 1 değerlerinde, yani rijit kolon teorisinin uygulanabildiği hallerde, ayrıca volan etkisi de ihmal edilebilecek mertebede ise su darbesinden doğan hiçbir fazla basınca rastlamayacaktır. Ancak Şekil 2'den de görüldüğü gibi volan sayısının orta değerlerinde rijitlik ne olursa olsun yine de hissedilir mertebede basınç darbesi var olacaktır. 174 0,8 ·-~~ -~ -l ~r=~1l /ıı 0,6 'iii Q) .c cii o t~ 2p, 1,, l/ r-- 1\ / 1,- 1 1 0,4 <> C ui "' 2p=, ,o l/)1 ~ !' a:ı 0.2 lf 2p~ ,o 8,0 o 0,.01 o, 1 1,0 Şekil 2. 1,8 X O 1,6 _)1,4 1,2 1,0 o 1,0 2,0 4,0 2p 1 Şekil 3. Özçıül hızın büyüklüğünün etkisi buraya kadar daima basınç darbesini azaltıcı yönde olduğu yönündedir. b. Sahanlık genişlikleri ve kritik volan sayısı Volan sayısının küçülmesi ile belirli bir noktadan sonra 2p < 1 hallerinde basınç darbesinin sabit kaldığını, yani artık su darbesi üzerinde volan sayısının etkisini kaybettiğini söylemiştik. Grafik metoda dayalı programdan rijitliğin 1' den küçük olması halinde bu kritik değerin nasıl değiştiğini çıkartmak mümkündür. Bu değerler yukarıdaki diyagramlardan da kısmen tahkik edilebilir. Gerçekten grafik analiz bize, kritik değerin altında ne basınç darbesi ne de depresyon darbesinde bir değişme oluşmayacağını göstermektedir. Şekil 4 ikiro'nun 1'den küçük değerleri için kritik volan sayısı x_,.in değişimini üç değişik özgül hız hali için birlikte vermektedir. ~~ il X ~ il' i\ ıı r---..-... '-- Ilı 10 100 1000 0,1 -:c_.·__ • _ı- -, - - ,. -i-=--f .- 1 O 0,2 0,4 0,6 0,8 1,0 2p c___________ - - -- - 1 Şekil 4. Bu diyagramın incelenmesinden açıkça görülmektedir ki sahanlık genişlikleri ya da kritik volan sayıları, özgül hız küçüldükçe büyümektedir. Örneğin, karışık akımlı pompayı temsil eden 147 özgül hızında bir pompadaki sahanlık, santrifüj pompada oluşandan daha dar olmaktadır. Benzer şekilde, eksene! pompaya ait kritik değer, helikosantrifüj pompanınkinden daha küçüktür. 2p >1 değerleri için teorik anlamda bir sahanlık olmadığı Ref. 2'de gösterildi; ancak pratik olarak ihmal edilebilir büyüklükteki volan sayıları için x= O'a karşı gelen ve grafik metotla tayin edilen minimum ve maksimum basınç oranlarına çok yaklaşılır. Şekil 4'teki diyagramın aynı zamanda depresyon darbesi için de geçerli olduğunu bundan sonraki paragrafta göreceğiz. 4. Depresyon Darbesi (Basınç Düşüklüğü) Pompanın enerjisi kesildikten sonra çarkın hızı düşmeye başladığı gibi,
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=