it) o o N "' .9 "' ::ı '"' c( ;;. .. V) veya daha az ağırlıkta olacak, döşemeden 120 cm veya daha az bir yükseklikte monte edilmiş olacak, ilgili tüm boru ve kanalları esnek bağlantılı olacak. t Tavana veya duvara asılı olan ekipmanlar ve sabit olarak değil titreşim izolatörleri ile monte edi lmiş olan ekipmanlar bu istisnanın dışındadır. t Tavana veya duvara asılı olan ekipmanlar ve sabit olarak değil titreşim izolatörleri ile monte edilmiş olan ekipmanlardan ağırl ığ ı 9 kg veya altında olan, önem faktörü (iP= 1,0) olan, yapının işleyişi açısından kritik durumda olmayan ve ilgili tüm boru ve kanalları esnek bağlantılı olan tüm mekanik, elektrik ve sı hhı tesisat ekipman ları sismik sın ı rland ı rmadan istisnadır. t Bağımsız boru kelepçeleri ile asılan tek borularda, borunun üst kotu ile askı çubuğunun bağlandığı yapı bileşeni arasındaki mesafenin boru hattı boyunca 30 cm veya daha az olduğu durumlarda ve konsollar ile asılan boru demetlerinde konsol üst kotu ile askı çubuğunun bağlandığı yapı bileşeni arasındaki mesafenin, konsol hattı boyunca 30 cm veya daha az olduğu durumlarda sismik sınırlandırma yapılmayabilir. Askı çubukları eğilme momentine maruz kalmayacak şekilde tesis edilmelidir. t Önem faktörü (iP = 1,5) ve anma çapı 25 mm veya daha az olan, daha büyük çaplı diğer borular ve mekanik ekipmanlar ile birbirlerine zarar verme olasılıkları bertaraf edilmiş olan ve yüksek şekil değiştirebilme özelliğine haiz boru hatları (kaynaklı, lehimli veya dişli bağlantılı çel ik, bakır ve alüminyum borular vb.) için sismik sınırlandırma yapılmayabilir. t Ancak bir konsol üzerinde demet halindeki bir boru hattının toplam ağırlığı 15 kg/m veya üzerinde ise sismik bağlantı yapılmalıdır. t önem faktörü (iP= 1,0) olan, yüksek şekil değiştirebilme özelliğine haiz boru hatları (kaynaklı, lehimli veya dişli bağlantılı çelik, bakır ve alüminyum borular vb.) ve sınırlı şekil değiştirebilme özelliğine haiz boru hatları (döküm, FRP, PVC vb.) için, mekanik odaların içinde 25 mm ve daha az, mekanik odaların dışında ise 50 mm ve daha az çaplarda sismik sınırlandırma yapılmayabilir. t PVC veya her türden plastik, fiberglas vb. havalandırma boruları için sismik sınırlandırma yapılmayabilir. 156 t Hava kanal ı üst kotu ile askı çubuğunun bağlandığı yapı bileşeni arasındaki mesafenin kanal hattı boyunca 30 cm veya daha az olduğu durumlarda, askı bağlantıları da zarar görmeyecek şekilde detaylandırılmış ise sismik sınırlandırma yapılmayabilir. Kanallar üst kenardan en fazla 50 mm aşağıda askılara vidalanmalıdır. t Önem faktörü (/ = 1,5) ve kesit ala- " nı 0,37 m2 veya daha az olan; önem faktörü (iP = 1,0) ve kesit alanı 0,56 m2 veya daha az olan hava kanallarında sismik sınırlandırma yapılmayabilir. t Hava kanalına sabitlenmiş olan ve 35 kg veya daha az ağırlıkta olan ekipmanlar (fan, ısı değiştirgeci, nemlendirici vs.) için sismik sı nırlandırma yapı lmayabilir. Burada belirtilen önem faktörü (iP) hangi ekipmanl arın sismik sınırlandırmadan istisna olabi leceğini n belirlenmesinde kullanılır. Ekipman önem faktörleri aşağıda belirtilmiştir: iP= 1,5: Deprem sonrasında çalışır durumda olması gereken acil durum ekipmanları, I" = 1,5: Tehlikeli ve yanıcı maddeler içeren ekipmanlar, I" = 1,5: Kamu kullanımına açık ürünlerin depolandığı raflar (marketler vs.), i" = 1,0: Tüm diğer ekipmanlar. Ayrıca yerel yönetim tarafından belirlenmiş, deprem sonrası zorunlu hizmete esas binalar ile büyük miktarda tehlikeli maddeler içeren binalar için: !"= 1,5: Binanın kullanımının sürdürülebilirliği açısından gerekli olan tüm ekipmanlar Deprem esnasında ve sonras ı nda çalışır vaziyette olması gereken tüm ekipmanlar şartnamede belirtilmelid ir. Ayrıca, projeye özel bir şartname hazırlayan mühendis, istisnasız tüm ekipmanların önem faktörünü (/" =1,5) olarak belirleyebilir. 4.4. Sismik Yüklerin Hesaplanması IBC 2003'e göre sismik korumanın gerekli görüldüğü durumlarda, sismik yükler aşağ ı daki formül yardımıyla h esaplanır: F = 0.4ao 5 os Wo (ı + 2 ~)(Equation 16-67} o Re h I D Burada (F") ile gösterilen yatay deprem yükünün hesaplanmasında kullanılan denklem, aşağıdaki bileşenleri içermektedir: a" : Bileşen yükseltgeme faktörü (tesisat bileşeninin deprem yükünü artırma oranı), S0 s : Ani spektral karşılık ivmesi w z h R p p (zemin ivmesi hesabında belirtilir), : Tesisat bileşeninin ağırlığı, : Tesisat bileşenin bina içindeki konumunun yüksekliğ i , : Binanın toplam yüksekliği, : Bileşen karşılık faktörü (tesisat bi leşeninin deprem yüküne karşı koyma oranı), i" : Bileşenin önem faktörü. Denklem 16-67'den de görüldüğü üzere, IBC 2003 yönetmeliği uyarınca tesisat bileşenlerine etkiyen deprem yüklerinin hesaplanmasında kullanılacak deprem zemin ivmesi değeri (S 05 ), değerine bağlı olarak sismik tasarımcı tarafından belirlenir. Ayrıca (S 05 ) değerinin, binanın bulunduğu arazi şartlarını da içermesi sebebiyle, projeye özel çok hassas deprem yükü hesabı yapılması mümkün olmaktadır. Benzer şekilde bileşen önem faktörü (/ 1 ,) proje sahibi ve/veya tasarımcı tarafından, ihtiyaca ve beklentilere bağlı olarak belirlenebilmektedir. 4.5. Diğer Yönetmelikler 2005 yılı itibariyle halen proje şartnamelerinde karşılaşılan diğer bazı deprem standartları arasında yine ABD kökenli Tekdüze Bina Kodu (UBC - Uniform Building Code) 1997 ve BOCA 1996 ile birlikte Kanada kökenli Ulusal Bina Kodu (NBC-National Building Code) 1996 olduğu söylenebilir. Ancak IBC bunların hepsini içeren en güncel yönetmelik olarak yazılmış olduğundan dolayı, bu yönetmeliklerin yeni sürümleri ç ıkarılmamaktadır. Japonya'da geçerli deprem yönetmeliği, Japon Standart Bina Yasası (The Building Standard Law of Japan) 2004'ün içinde yer almaktadır. Ancak gerek Japon yönetmeliğine gerekse diğer ülkelerin yerel yönetmeliklerine, uluslararası projelerde geçerli yönetmelik olarak pek rastlanmamaktadır. Ulusal ve uluslararası bina kodları şeklindeki bu yönetmeliklern dışında, hükümetler ve sektörler bazında otoriteye sahip bazı kuruluşların yönetmelikleri de mevcuttur. Bunlara aşağıda kısaca değinilecektir. ~
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=