3.3. Bağlantı Hataları Tesisat donanımlarının kendi başlarına sismik korumalarının yapılması tam anlamıyla yeterli olmayacaktır. Donanıma bağlanacak boru, hava kanalı vs. hatların da sismik açıdan uygun olmaları şarttır. Ayrıca sismik koruma amacıyla alınan tedbirlerde, tesisat ekipmanı ve/veya sismik donanım ile yapı arasındaki bağlantıların da uygun yöntemlerle hesaplanmış sismik yüklere karşı yeterli dayanımda olduğundan emin olunması gerekmektedir. Takip eden bölümlerde ekipman bağlantılarında ve yapısal bağlantılardaki hatalar sebebiyle depremde meydana gelen hasarlara dair örnekler görülmektedir. 3.4. Ekipman Bağlantıları Resim 5'te, bir soğutma grubunun boru bağlantısında sismik tedbir alınmadığından ötürü deprem esnasında kopmayla meydana gelen hasar görülmektedir. Boru, soğutma grubunun gövdesiyle birlikte koparak ayrılmıştır. Bu hasar, özellikle mekanik odalarda ve tesisat katlarında sadece tesisat ekipmanlarında değil, ayrıca bunlara bağlanan borularda, hava kanallarında ve diğer tesisat hatlarında da sismik koruma yapılmasının ne derece önemli olduğunun bir ispatıdır. Resim 5. Soğutma grubunun boru bağlantısında meydana gelen hasaı: 3.5. Yapısal Bağlantılar Resim 6'da, sismik izolatörler ile betonarme kaideye bağlı bir pompanın izolatörlerinin deprem esnasında kaideden koparak ayrılmasından dolayı meydana gelen bir hasar görülmektedir. Burada yapılan hata, sismik izolatörün betonarme kaide ile bağlantısının sismik açıdan uygun olmamasından dolayı meydana gelmiştir. Sismik izola152 Resim 6. Sismik izolatör ile kaide arası bağlantıdan· kaynaklanan hasaı: törlerin beton kaidelere bağlantılarında dübel derinliği ve kenar mesafeleri uygun yöntemlerle hesaplanmadığı taktirde, bu gibi hasarlar kaçınılmazdır. 4. Tesisatlarda Deprem Güvenliği Deprem anında bir binadaki tesisat donanımlarına (yapısal olmayan bileşenlere) etkiyen yüklerin hesaplanması, farklı yönetmeliklerde farklı yöntemlerle yapılmaktadır. Ancak sonuçta her yönetmelik aynı amaca hizmet etmektedir: tesisatların depremden korunması. Hesap yöntemleri, geçmiş deneyimlere ve yaşanmış depremlerden sonra yapılan gözlemlere dayanarak oluşturulmuş denklemler, tablolar ve çizelgeler yardımıyla belirlenmiştir. En basitinden en detaylısına kadar değişik . hesap yöntemleri mevcuttur. Bunlar arasından hangisinin uygulanacağı, ilgili projenin şartnamesinde belirtilmelidir. Bunun belirtilmediği durumlarda uygulayıcı, yerel yönetmeliklere uymakla yükümlüdür. Tesisatlarda sismik koruma uygulamaları , yönetmeliklere göre zorunlu görülen yerlerde kesinlikle yerine getirilmelidir. Ancak işveren, proje sahibi ve/veya bunların yetkili kıldığı danışman, müşavir veya kontrolün görüşlerine bağlı olarak, şartnameler yönetmeliklerde belirtilenlerden daha fazlasını gerektirebilirler. 4.1. Deprem Yönetmelikleri Tesisatlarda sismik koruma gerekliliğinin ilk kez büyük San Francisco (1906) depreminden sonra ciddi olarak ele alınmaya başlandığı söylenebilir. Bu depremden sonra yapılan incelemelerde, deprem sonrasında meydana gelen hasarların % 50-80 arası kısmının, deprem sonrası yangınlardan kaynaklandığı belirlenmiştir. Resim 7'de bu depremden sonra çıkan yangınlar görülmektedir. Resimlerden de görüldüğü üzere depremden sonra nispeten sağlam kalan binalar, müdahale edilemeyen yang ı nlar sebebiyle hasara uğramaktadır. San Francisco'nun bu büyük depremden sonra yeniden kurulması esnasında yöneticiler deprem tehlikesini en aza indirebilmek için depreme özel inşaat standartlarının ve yönetmeliklerin yazılması sürecini başlattılar. Ancak günümüzdekilere benzer nitelikte ilk yönetmelik 1927 yılında yayınlanan Tekdüze Bina Kodu (UBC - Uniform Building Code) oldu. Depremler unutulup, 20. yüzyılın ilk yarısının sonuna yaklaşırken ABD gökdelenler ülkesi olarak adla ndırılmaya başlamıştı bile. Binalarda aranan konfor şartları artmış, yapı daha bileşenlerinin hafiflemesiyle birlikte binalar yükselmiş ve genişlemiş, özellikle şehir merkezlerindeki binaların metrekare satış ve kiralama bedelleri çok yüksek seviyelere ul aşm ı ştı. Bu durum, binalardaki tesisatların yoğunluResim 7. Büyük San Francisco depremi (1906) sonrasında çıkan yangınla,:
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=