ın g N "' ~ "' :::ı ~ ' <O :::: ~ il) ·;; eı .. Q i ·;; ~ Tesisat ekipmanlarından kaynaklanan titreşimlerin sebep olacağı olumsuz etkileri azaltmak üzere titreşim yalıtımı yapılması, çoğu zaman bir gereklilik olarak karşımıza çıkmaktadır. Titreşim yalıtımı en başta insan sağlığı ve konforu, tesisatın verimli çalışması , tesisat ekipmanın kullanım ömrünün artırılması vb. gibi gereksinimler açısından büyük önem taşır. Bunun için tesisat ekipmanlarının, ihtiyaca göre çeşitli tiplerde titreşim izolatörleri üzerine yerleştirilmeleri veya asılı ekipmanların titreşim askıları ile asılmaları suretiyle titreşim yalıtımı yapılır. Titreşim yalıtımı yapılmış bir ekipmana etkiyen deprem yükleri, sabit olarak monte edilmiş bir ekipmana etkiyen yüklerden daha fazla ve daha tehlikeli olur. Bu nedenle titreşim yalıtımı yapılmış ekipmanların sismik koruması, ciddiyetle ele alınması gereken kritik bir konudur. 3. Tesisatlardan Kaynaklanan Hasarlar Modern binalarda tesisatların maliyeti , binanın toplam maliyeti içinde çok büyük oranlara varmaktadır. Yüksek kapasiteli ve teknoloji ağırlıklı cihazlar olan soğutma grupları, soğutma kuleleri, sıcak su kazanları , klima santralleri, pompalar, hidroforlar, jeneratörler vb. tesisat ekipmanları, kendi başlarına dahi çok yüksek maliyetler getirmektedirler. Üstelik bu ekipmanların boru ve kanal tesisatlarına olan bağlantıları ile boru ve kanal hatlarının kendileri de kayda değer bedellere mal olmaktadır. Ancak maddi kaygılardan çok daha önemlisi, insanların can güvenliğidir. örneğin, bir binadaki yangından korunma ve acil durum sistemleri ancak tesisatlar sayesinde çalışır vaziyette olabilmektedir. Nitekim uluslararası sigorta ve reasürans kurumlarının yaptığı araştırmalara göre, bir deprem sonrasında meydana gelen hasarların ve kayıpların % 80'e varan kısmı yangınlardan kaynaklanmaktadır. Takip eclen bölümlerde, tesisatlarda deprem korumasının yapılmadığı ve/ veya yanlış yapıldığı durumlarda meydana gelebilecek hasarlar anlatılacaktır. Gerçek hayattan örneklerle yapılacak bu anlatımda, mümkün olduğunca gerçek fotoğraflardan ve şematik çizimlerden yararlanılacaktır. 150 3.1. Önlem Alınmamış Tesisatlar Bir tesisat ekipmanı veya boru; hava kanalı gibi bir donanımın, bulunduğu noktada sabit veya hareketi sınırlandırılmış olarak yerleştirilmemesi halinde, deprem anında donanımın ağırlığına bağlı olarak belirlenen sismik yükün etkisi altında yerinden hareket edeceğini söylemiştik. Bu hareketler sonucunda ekipmanın veya donanımın hem kendisine hem de çevresindeki diğer donanımlara zarar vermesi kaçınılmazdır. Resim 1a'da kaidesine bağlanmamış bir soğutma kulesinin, depremden sonra devrilmiş hali görülmektedir. Resim 1 b'de ise duvar geçişinde tedbir alınmamış boruların depremde hem kendilerinde hem de duvarda meydana getirdikleri hasarlar görülmektedir. Titreşim yalıtımı yapılmak üzere açık yaylı izolatörler üzerine yerleştirilen ve fakat beraberinde sismik sınırlandırıcı kullanılmamış olan bir çatı tipi paket klima (rooftop) cihazında deprem sonrasında meydana gelen hasarlar Resim 2'de görülmektedir. Resim 1. Deprem koruması yapı.lmamış tesisat donanımlarında hasar oluşumu. 3.2. Yanlış Seçilmiş Sismik Koruyucular Tesisatlarda kullanılacak sismik izolatör ve/veya sınırlandırıcılar, uygun yöntemlerle belirlenmiş sismik hesaplara göre seçilmelidir. Genel tesisat deneyimlerine dayanarak sismik izolatör ve/veya sınırlandırıcı seçilmesi halinde meydana gelebilecek hasarlara örnek olarak Resim 3'teki soğutma grubu ve Resim 4'teki pompa şasisi gösterilebilir. .. ılmış, tesisat Resim 4. Açık yaylı izolatörlerle birlikte kullanılmak üzere seçilmiş, ancak gereğinden kiiçiik boyııtlaııdırılmış sismik sınırlandırıcı/ar sebebiyle pompa şasisinde hasar olıışıımıı.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=