Hayır Hayır Şekil 1 ı. Uygıın ve uygun olmayan taşıyıcı sistem elemanları [ 17). o ,. o◊o o R'" l'k .-{ u IJlt 1 11 mer�ezi :: �O�e �erke� ,, 0 " 0 O O --- 1 1 ' 1 ' 1 1 1 J Şekil 13. Burulma mekanizması [2)-Bıırıılma etkisi nedeniyle hasara uğramış yapı [19). divenlerin iki yanında (Şekil 11C) ve kademeli katlar arasında perde öngörmek olası etkin çözüm önerilerinden birkaçıdır. 3.2. Mimari Tasarım - Uygun Taşıyıcı Sistem Seçimi ve Tasarımı 3.2.1. Açıklıkların düzenli olması Düzenlilik, taşıyıcı elemanların üzerindeki deprem yüklerinin, doğru olarak bölüştürülmesi ve gerilme yığılmalarının sınırlandırılması için gereklidir. Böylece yüklerin basit ve etkili bir biçimde iletimi sağlanmış olur [19]. 3.2.2. Rijit elemanlarının buru imaya yol açmayacak şekilde yerleştirilmeleri Burulma, yapının kütle merkezinin, yapının rijitlik merkezinden farklı olması durumunda ortaya çıkan bir deformasyon olayı olup, rijitlik merkezi etrafında gerçekleşir. Rijitlik merkezi ve kütle merkezi arasındaki mesafe ne kadar büyük ise burulma o derece önemlidir (Şekil 13). Rijit elemanlar (perdeler, merdiven evleri, asansör şaftları) kat düzleminde dengeli dağılmamış ise, yapıda rijitliğin az olduğu taraf, rijitliğin çok olduğu tarafa oranla çok daha fazla Hayır Hayır . . ..... . 1 Şekil 14. Düşey yüklerin iletimi [ 17). 118 deplasmana uğrar, özellikle kenar/köşe kolonlarada önemli hasarlar ve göçmeler oluşabilir (Şekil 13). 3.2.3. Düşey taşıyıcı elemanların üst üste gelmesi Yapı taşıyıcı sisteminde kolon, perde gibi düşey elemanların temelden çatıya kadar, yük aktarımının sağlıklı bir şekilde sağlanması amacıyla, kesintisiz bir şekilde aynı aks üzerinde devam ettirilmesi gerekmektedir (Şekil 14). Kolonlar kesit yüksekliği boyunca ve yapı yüksekliği boyunca sürekli olmalı ve kiriş açıklıklarına oturtulmamalıdır. Kolonun kirişe oturması deprem davranışını değiştirir [12). Büyük şehirlerimizde özellikle lstanbul'da "konsol ucunda kolonlu" yapılar gibi düşeyde düzensizlik içeren betonarme yapı sayısındaki artış şaşırtıcı boyutlara ulaşmıştır. 1997 tarihli "Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkında Yönetmelik" bu tür yapıların yapımına izin vermemektedir (Şekil 15) [1 O]. Perde duvarlar yapının temelinden başlayıp en üst kata kadar sürekli olarak yapılmalıdır. Çeşitli nedenlerle zemin katında hiç yapılmaması ya da en üst kata kadar uzatılmayıp ara bir yerHayır Hayır f7 " --, ... 1 1 1 1 ! 1 1 1 Evet 1 :: .. ;: Şekil 15. Konsol ııcıında kolonlu yapı [2]. de kesilmesi deprem açısından çok sakıncalıdır [6]. 3.2.4. Yatay yükler altında bina stabilitesinin sağlanması Bir yapının depreme karşı dayanıklı olabilmesi için, depremden kaynaklanan yatay yükleri, tıpkı düşey yükler gibi güvenli bir şekilde oturduğu zemine iletebilmesi gereklidir. Bu iletim ancak, düşeyde ve yatayda bütüncül bir dayanım sistemi tasarlanarak sağlanabilir. Düşey düzlemde yatay yükleri zemine ileten sistem elemanları perde duvarlar ve rijit çerçeveler iken yatay düzlemde bu görevi döşemeler, çatılar ve yatay makaslar üstlenmektedir. Yatay stabilitenin sağlanması için -yatayda rijit döşeme ve çatı elemanları öngörülmeli ve bağlantıları sağlanmalı - döşemeler büyük boşluklarla zayıflatılmamalı (deprem yönetmeliğine göre, herhangi bir kattaki döşemede, merdiven ve asansör boşlukları dahil, boşluk alanları toplam kat brüt alanının 1/3'ünden fazla olmamalıdır). 3.2.5. Strüktürel elemanların ani kesit değişimlerinden kaçınılması Strüktürel elemanların kesitlerinin değişimi kademe kademe ve artan biEvet Evet -- ı--ı-- ıı-- ı---- -� 1\. ' ... ' ... ... / \ �
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=