- .. 'in 2.5. Doğru ve Nitelikli Malzeme Seçimi, Üretimi, Kullanımı Malzemeler özelliklerine göre, taşıyıcı sistemin deprem sırasındaki perfor mansını ve yapının kinetik enerjiyi sö nümleme kapasitelerini az veya çok etkileyebilirler. Bu nedenle uygun mal zeme seçimi hayati bir öneme sahiptir. örneğin, önde gelen başlıca yapı mal zemesi olmasına karşın, Türkiye'de nitelikli beton üretimi uzun yıllar sağ lanamamıştır. Yetersiz ve ilkel şantiye koşullarında üretilen betonların daya nımı, projede öngörülenin hemen hep altındadır; uygun olmayan karışım mal zemeleri ve oranları, aşırı su kullanı mı, yetersiz ve vibrasyonsuz sıkıştırma ve sonrasında gereken bakımın sağlanamaması bunun temel neden leridir [14]. 2.6. Yapısal Elemanların Doğru Biçimlenmesi ve Bir Araya Getirilmesi Yapısal elemanların birleşim bölgele rinde olası bağlantı hataları, yapıların deprem performansını olumsuz yönde etkilemekte ve yıkılmalarına yol aça bilmektedir. Betonarme çerçeve türü binalarda deprem kaynaklı hasar, en çok zorla nan kiriş-kolon birleşim bölgelerinde oluşmaktadır. Bu bölgedeki hasar, ko lon uçlarında, kiriş uçlarında ya da dü ğüm noktalarında kalıcı şekil değiş tirmelerin yığılması sonucu olmakPlan Persnektif Şekil 5. Yapı formundan kaynaklanan burulma ve köşelerde gerilme yığılmasına bağlı hasarlar [2} Gerilmeyığılması Gerilme tadır [1 O]. Bu nedenle birleşim yerleri nin gereği gibi donatılması ve tasarı mı, yapıların deprem güvenliği için ha yati bir öneme sahiptir. 2.7. Strüktürel Olmayan Elemanların Doğru Biçimlenmesi ve Bir Araya Getirilmesi Strüktürel olmayan elemanlar, bağlan dıkları strüktürün deformasyonunu, hasarsız tolere edebilecek şekilde ta sarlanmalı ve bir araya getirilmelidir ler. Olası hasarları, kullanıcıların yara lanmalarına ve ekonomik kayıplara neden olabilir. 2.8. Kurallara ve Projelere Uygun Yapım Deprem sonrası yapılan incelemeler, birçok yapının projelere ve kurallara uygun olarakyapılmadığı için yıkıldığı nı ve yapım sırasındaki şantiyedeki kontrol mekanizmasının doğru işle mediğini göstermektedir. Yapım kalite si ve kontrol yapının deprem sırasında ki performansını önemli ölçüde artır maktadır. 2.9. Doğru ve Düzenli Bakım Yapım sonrası doğru ve düzenli bakım, yapının yaşam süreci boyunca deprem güvenliğini sürdürmesi için gereklidir. Yapının biçimsel yapısında ve taşıyıcı sisteminde, deprem güvenliğini olumC? V 0 [P cw i Evet Evet Evet Şekil 6. Asimetrik biçimlerin daha basit ve kompak/ formların bir araya getirilmesi ile oluşturulması [2}. Dilatasyon suz yönde etkileyebilecek ekleme ve/ veya eksiltmeler yapılmamalı, ayrıca yapı fiziksel ortamın (su, nem vb.) olum suz etkilerinden korunmalıdır. 3. Deprem Güvenli Yapı Tasarımı - Genel Tasarım Prensipleri Bu bölümde, herhangi bir yapım sis temi gözetilmeden, deprem güvenli ya pı tasarımı ile ilgili uygun yapı biçim lenmesi ve uygun taşıyıcı sistem seçimi-tasarımını ilgilendiren genel tasa rım prensipleri grafik ve fotoğraflar ile açıklanmaya çalışılmış, bazı çözüm önerileri sunulmuştur. Bu öneriler ta sarım özgürlüğünü engelleyici kurallar olarak algılanmamalı, mimarlar bu önerilerin dışında, özgün tasarımlarına uygun kendi çözüm önerilerini kendi leri geliştirmelidir [13]. 3.1. Mimari Tasarım -Uygun Yapı Biçimlenmesi 3.1.1. Plan düzleminde simetri Kare ve kareye yakın basit ve kompak! biçimler, bütün yönlerde aynı rijitliğe sahip oldukları için deprem yükleri al tında daha iyi bir davranış gösterirler. Basit ve simetrik olmayan yapılarda analizlerin güç olması sonucu statik ve dinamik çözümler çoğunlukla yak laşık bir biçimde yapılabilmekte, bu nun yanında bu tip yapılarda deprem sırasında kritik burulma (yapı formun dan kaynaklanan burulma) etkileri de ortaya çıkmaktadır [6]. Asimetrik planlı yapılar (L, T, Y, H, U) birçok girinti ve çıkıntıya sahip ol duklarından, deprem sırasında dar açılı köşeler gerilme yığılmalarının merkezidir. Deprem sırasında burulma ve geril me yığılmalarının oluşumundan kaçın mak için, yukarıda belirttiğimiz asiŞekil 7. Düşeyde gerilme yığılmalarının önlenmesi için, yapının dilatasyonlar ile uygun fiziksel parçalara bölünmesi [J 5}. - Kabe (Japonya 17.01.95) Depreıni 'nde düşey düzensizliğe bağlı olarak hasar görmüş yapı [19}. 114
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=