"' o o N ,,. ..(J) 3. Soğutmanın Tarihçesi 191 0'da Amerika'da J.M. Larsen şirketi İlk olarak Çinliler kışın donmuş göllerin ilk küçük buzdolabını imal etmiştir. Bu buzlarını ve karları derin geniş kuyular- makine otomatik olmadığından pek !u- da sıkıştırarak muhafaza edip yaz sü- tulmamıştır. 8 yıl sonra, Amerika'da resince bunların soğukluğundan yarar- Kelvinatör şirketi ilk otomatik buzdola- lanmışlardır. Yunanlılar ve Romalılar bını yaparak piyasaya sürmüştür. ise toprağa gömülü büyük küpleri ge- celeri su ile doldurur, gece soğuyan 1930'da R-12 gazı bulunarak CFC so- suları gündüz içerlerdi. 1755 yılında Glasgow Üniversite si'nden Dr.William Cullen, eline eter sürmüş ve meydana gelen buharlaş ma sonucunda, elinin soğuduğunu görerek çalışmalara başlamıştır. Cullen, aynı yıl "vakum" prensibine dayanan buz yapma makinesini imal etmiş, fa kat bu makine laboratuar aleti olarak kalmış, geliştirilememiştir. 1834'de Ja cop Perkins, Amerika'da ilk soğutma makinesinin patentini aldı. Bu makine buz üretimi yapan kapalı kompresyonlu bir makine olup ticari alanda başarılı olmamıştır. 1858'de Fransız Ferdinand Carre absorbsiyon sistemini bulmuş tur. 1886'da mühendis Windhausen, karbondioksit gazı ile çalışan tesisat yaparak -80 °c sıcaklık elde etmiştir. ğutucularının temeli atılmıştır. 1935'de R-22 soğutucu akışkanı bulunarak HCFC kökenli akışkanlar geliştirildi. 1989 yılındaysa, R-134a ve R-123 so ğutucu akışkanları bulunarak ozon tabakasına zarar vermeyen HFC kökenli alternatif akışkanlar geliştirilmiştir. 1990'11 yılların başında R-22 ve R-502 yerine kullanılmak üzere ikili ve üçlü alternatifsoğutucu akışkan karışımları geliştirildi. 4. Soğutmanın Endüstriyel Uygulamaları Soğutmanın endüstriyel uygulamaları arasında şunlar sayılabilir; t Besin depolama ve dağıtma, t Besin işleme (süt ürünleri, içecekler), t Kimyasal ve proses endüstrileri, - Gazların ayrıştırılması, - Gazların yoğunlaştırılması, - Bir karışımdaki bir maddelerin katılaştırılarak diğerlerinden ayrılması, - Basıncı artmasın diye depolanan sıvıların düşük sıcaklıkta tutulması ve tepkimeden oluşan ısının atılması. t Nem alıcılar, t Buz makineleri, t Buz pateni sahaları, t inşaat betonunun soğutulması, t Deniz suyunun arıtılması. 5. Soğutucu Akışkanlar ve Tanımlar Soğutucu Akışkan: Buharlaşırken kendisi ısı absorbe eden ve soğutma etkisi oluşturan herhangi bir madde. Flokarbon: Bir veya birden fazla kar bon atomu ihtiva eden flor bileşikleri. Halojen: En aktifleri flor olan kimyasal grup. Halokarbon Soğutucu Akışkanlar: Halojen madde ihtiva eden soğutucu grubu. Bir grup halindeki bu soğutucu gazlara freon adı verilmiştir. Tablo 2. Soğutucu akışkanların emniyet açısından sınıflandırılması. Tablo 3. R22 yerine kullanılabilecek akışkanların özellikleri. Zehirlilik sınıfı Yanıcılık sınıfı GrupA Grup B Basınç 55°C,kPa Düşük zehirlilik Yüksek zehirlilik COP(% R22) Kapasite (% R22) 3 Yüksek A3-Metan, Propan, 83 yanıcılık Bütan lsı transferi A2-HCFC-142b 2 Düşük 82 yanıcılık HFC-152b Amonyak Boru çapı Sistem performansı A1-CFC-11,12, 1 Alevlenme 81-HCFC özelliği yok 113,114, R-500, -123 502,R22,R134a Sistem maliyeti Yeniden dizayn gereksinimi Tablo 4. Farklı soğutucu akışkanların karşılaştırılması ve sınır şartları. Cycle parameters Evap. temp. No Cycle Soğut. To [ 0C] Akış. 1 . Orjiinal çevrim R 1 2 -30 2. Orjiinal çevrim R22 -30 Akışkan 3. enjeksiyonlu R22 -30 çevrim 4. Kısma emme R22 -30 hattı 5. Orjiinal çevrim R134a -30 88 Kond. Super Sıcak. ısıtma le [ °CJ Sıcak. l oh [ °C] 45 -20 45 -20 45 -20 45 -20 45 -20 Yoğun.Emme Poh [kg/m 3] 6.6 7.14 7.14 5.55 4.2 Evap.Basın. P0 [bar] 1 . 03 1 .68 1 .68 1 .68 0.84 R134a 1476 %10 %65 Çok az Daha büyük Daha az Daha yüksek Büyük oranda Reduc.Suction press po• [bar] 1 .03 1 .68 1 .68 1 .36 0.84 Kond.BasınçP c [bar] 1 1.0 17.8 17.8 17.8 1 1 .6 R407C 2262 %95-101 %98-105 Zayıf Aynı % 95-100 Aynı Çok az Soğut. Kond. Kap. Kap. Qo[kW] Q[kW] 10.3 14. 8 15.7 23.9 14.5 21 . 19 11. 1 16.47 8.59 12.65 R410A 3406 %92-100 %149-155 Yüksek Daha küçük % 98-106 Daha düşük Büyük oranda Elektr. Perform Güç Kats. P [kW] COP [-] 4.57 2.25 8.2 1 .91 6.73 2.15 5.36 2.07 4.06 2.12
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=