� Milyon ABD doları -16 -12 -8 -4 4 L • Yüzde 13 9 5 -3 -7 -11 Büyüme ve cari işlemler dengesi (/993-2004 04) ·.;; 3. Cari Denge 3.1. Cari Denge Sorun mu? Tahminlerin üzerinde gerçekleşen bü yümenin cari açığı artırması doğal bir sonuçtur. Cari açığın yükselmesinin geçmişte olduğu gibi ödemeler dengesi krizi ile sonuçlanması beklenmeme lidir. Dünyada derinleşen ticari ve finansal entegrasyon, makro ekonomik istikrarı sağlamış ülkelerde eskisine oranla daha yüksek cari açıkların sür dürülebilirliğini sağlamaktadır. Cari Açık / GSYİH tahminleri; 2005 yılı için % -3,7, 2006 yılı için % -3,4, 2007 yılı için % -3,0'tür. Milyar YTL Toplam yurt i,_ i__�--� 1 3.000 yatırımlar 11.0009.000 7.000 Toplam yurt çi 5_000 tasarruflar 3.000 1.000 -1000-3000 Kamu / tasarrufları Toplam yurtiçi yatırımlar ve toplam yurt içi tasarruflar (reel değerle,). Milyon ABD doları 40 35 30 25 20 1 TCMB döviz rezervi (alıııı hariç). 38 3.2. Geçmişte Neler Oldu? Gevşek maliye politikaları ve buna uyumlu para politikaları ile sabit öngörülebilir kur rejimi uygulanması so nucunda; aşırı iç talep artışı, vadelerin kısalması, yüksek enflasyon, oynak ve dengesiz büyüme dönemleri, ekonomik belirsizliklerin artması, cari açık oluşumu tedbirleri gecikti. Bekleyişler bozuldu ve iç veya dış şokların tetik leyici etkisiyle döviz talebinde artış görüldü ve sabit / öngörülebilir kur re jimi rezervler üzerinde baskı oluşturdu. Tüm bunların sonucunda kriz ve deva lüasyon oldu. 3.3. Bugün Koşullar Geçmişten Çok Farklıdır. t Cari açığın nedenleri Cari Denge = Toplam Yurtiçi Tasarruf -Toplam Yurtiçi Yatırım Türkiye'de genelde toplam yurtiçi yatırımlar toplam yurtiçi tasarruflardan daha yüksek olmuştur. 2001 krizinden önce, hem toplam yurtiçi yatırımlar hem de toplam yurtiçi tasarruflar azalma eğilimindedir. Oysa, bugün hem toplam yurtiçi ya tırımlar hem de toplam yurtiçi tasarruflar artmaktadır. Sıkı maliye poli tikaları kamu tasarruflarında artışa neden olurken, bu da toplam yurt içi tasarruflarında artışını sağlamıştır. Cari açık yurtiçi yatırımların yurt Milyar ABD doları MilyarABD doları 1 O Bankacılık d ı şı özel sektörü •• n 1 OO 8 kredi kullanımı (sol eksen) - Sermaye ve ara malları ithalatı (sağ eksen) 6 4 2 o ı---�� -r-�-........-�--; -2 80 60 40 20 -4�- - - - - - - - -� O 1999 2000 2001 2002 2003 2004 Bankacılık dışı özel sektöriin kredi kııl/aııııııı ve özel sermaye malları ithalatı. içi tasarruflardan daha hızlı artma sından kaynaklanmaktadır. Şimdi ise cari açığın artmasına yol açan un-surlar geçmiştekinden farklıdır. t Dalgalı kur rejimi uygulanmaktadır. Şok emici özelliği vardır. Ödemeler dengesi krizi ile karşılaşan hemen hemen bütün ülkelerde sabit veya öngörülebilir kur rejimleri vardır. t Bankacılık sektörü açık pozisyon miktarı çok daha azdır. Ancak, reel sektör açık pozisyonlarına dikkat et melidir. Geçmiş eğilimlere dönmek risktir. t YTL suni olarak değerli tutulmamaktadır. TCMB 2002'den bugüne 22,2 milyar ABD doları döviz alımı yapmıştır. t Sıcak para teşvik edilmemektedir. Döviz kuru riski piyasalarda mev cuttur. t Döviz rezervleri rekor seviyelerdedir. t Sıkı maliye ve para politikaları uy gulanmaktadır. t Daha düşük bir enflasyon ortamı söz konusudur, makro ekonomik is tikrarda önemli mesafeler alınmıştır. t Sermaye hareketlerinin değişen yapısı: 2004 yılında; IMF kredileri ve rezerv değişimleri hariç 22,8 milyar ABD doları net sermaye girişi sağlamıştır. Bu girişin en önemli kaynağı bankacılık dışı özel sektörün toplam kredi kullanımın daki yüksek artıştır. Toplam girişin % 40'ı; ticari kredilerin payı; % 44, uzun vadeli kredilerin payı; % 51'dir. Bu krediler sermaye malı ve ara malı ithalatında kullanılmaktadır, üretime yöneliktir. İyileşen makro ekonomik temeller ve AB'ye üyelik süreci portföy yatırımlarını da önemli ölçüde artırmıştır. Toplam sermaye hareketleri içinde uzun vadeli sermayenin payı artmakta dır. Uzun vadeli sermaye rekor seviyelere ulaşmıştır.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=