Ataköy Atıksu Toplama Havzası konumu itibari ile kentleÅŸme baskısını eski dönemlerden beri yoÄŸun olarak yaÅŸamış bir bölgedir. Mevcut durumda Ataköy havzasından toplanan atıksular muhtelif kolektörler aracılığıyla eski Ataköy Biyolojik Atıksu Arıtma Tesisine ulaÅŸmakta ve bu tesiste arıtılmaktaydı. Yapılan planlama çalışmaları neticesinde tesisin atıksu topladığı bölgede gerçekleÅŸen yapılaÅŸma ve nüfus artışına paralel olarak mevcut tesisin yetersiz olduÄŸu ve yeni tesis inÅŸaatının yasal yükümlülüklerde göz önünde bulundurularak yapılması gerekliliÄŸi ortaya çıkmıştır.

 

Marmara Denizi’nin kirlenme noktasında hasas konumda bulunması havza çevresindeki yerleÅŸimlerden kaynaklanan atıksuların hassasiyetle toplanması ve arıtılmasını gerektirmektedir. Ataköy Ä°leri Biyolojik Atıksu Arıtma Tesisi, Marmara Denizini atıksu kirliliÄŸinden korumak amacıyla 2010 yılında ortalama 390.000 m³/ gün’lük ileri biyolojik arıtma kapasitesi ve ortalama 600.000 m³/ gün’lük ön arıtma kapasitesi ile iÅŸletmeye alınmıştır. 

 

Ataköy Tesisi; Bakırköy, Bahçelievler, BaÄŸcılar Ä°lçelerinin tamamı ile Küçükçekmece ve GaziosmanpaÅŸa (GOP) Ä°lçelerinin bir bölümünden gelen atıksuları arıtmaktadır. Ayamama ve Tavukçu derelerinden gelen sular da söz konusu tesiste arıtmaktadır. Arıtma tesisi, nihai 2.400.000 kiÅŸilik bir nüfustan kaynaklanan ve 600.000 m³/gün debiye sahip atıksuları arıtmaktadır.

 

Ataköy Ä°leri Biyolojik Atıksu Arıtma Tesisi kaba ızgara, terfi merkezi, ince ızgara, havalandırmalı kum tutucu, ön çökeltme havuzları, biyo-fosfor tankları, nitrifikasyon-denitrifikasyon havuzları ve son çökeltme tanklarından oluÅŸmaktadır. Ayrıca tesis çamur yoÄŸunlaÅŸtırma, çamur çürütme, çamur susuzlaÅŸtırma,çamur kurutma, kojenerasyon ve koku kontrol üniteleri de içermektedir.

 

Proje Kriterleri

Ataköy Ä°leri Biyolojik Atıksu Arıtma Tesisi, 3 paralel proses havuzunda 390.000 m3/gün atıksu debisini ve aÅŸağıdaki kirlilik yüklerini arıtabilecek biçimde dizayn edilmiÅŸ ve inÅŸaatı tamamlanmıştır. Proses hesapları ATV-DVWK-Standartlarına (ATV 131) ve özellikle Mayıs 2000 tarihli “Tek-kademeli aktif çamur arıtma tesislerinin boyutlandırılmasına göre yapıl-mıştır.

 

Kaba Izgaralar

Kaba ızgaralar koruyucu ekipman olduklarından ilk ünite olarak kullanılmıştır. Dolu savak yapısından 2.400 mm’lik hatla -5,23 m’den gelen atıksular kaba ızgara ünitesine girmektedir. Kaba ızgara çubuk aralığı 50 mm olup evsel atıksu ile gelebilecek 50 mm’den iri maddeler (çöp, naylon, ahÅŸap malzeme v.b) ızgarada tutulur. Bu maddelerin arıtma tesisinde mevcut mekanik ekipmanlara zarar vermemesi ve boru hatlarında tıkanıklık yaratmaması için mutlaka uzaklaÅŸtırılması gereklidir. Otomatik temizlemeli kaba ızgaralarca tutulan atıklar konveyör sistemleri ile konteynırlarla boÅŸaltılmaktadır. Bu ünitede atıksudan ayrıştırılan 16 m3/günlük katı atık, düzenli depolama sahasına gönderilmektedir. Kaba ızgaralar için tasarım deÄŸerleri Tablo 2’de verilmektedir.

 

GiriÅŸ Terfi Merkezi

Pompalar, suyun düÅŸük bir seviyeden daha yüksek bir seviyeye taşınabilmesi amacıyla geliÅŸtirilmiÅŸlerdir. Kaba ızgaradan geçen atıksu pompa haznesine gelerek hazne içine monte edilen ultrasonik tip seviye ölçerlere baÄŸlı olarak deÄŸiÅŸtirilebilen debi ile her biri maksimum 1.160 L/sn debi kapasiteli 5+1 adet ve her biri 650 L/sn kapasiteli 2+1 adet giriÅŸ pompaları tarafından tesise basılmaktadır. Terfi yüksekliÄŸi ise yaklaşık 14,5 m (-5.23’den 9.30 m’ye) dir. GiriÅŸ terfi merkezi için tasarım deÄŸerleri Tablo 3’de verilmektedir.

 

Ä°nce Izgaralar

Ä°nce ızgara çubuk aralığı 10 mm olup kaba ızgaralardan geçen 50 mm’den küçük maddeler tutulur. Otomatik temizlemeli ince ızgaralarca tutulan atıklar konveyör sistemleri ile konteynırlarla boÅŸaltılmakta ve bu üniteyle 13,36 m3/günlük katı atık düzenli depolama sahasına gönderilmektedir. Ä°nce ızgaralar için tasarım deÄŸerleri Tablo 4’te verilmektedir.

 

Havalandırmalı Kum ve YaÄŸ Tutucu 

Arıtma tesisine gelen atıksuda bulunan kum, çakıl ve yaÄŸ gibi maddeleri sudan ayırmak ve bunların arıtma tesisinin diÄŸer ünitelerine geçmesini önlemek için, 6 adet havalandırmalı kum ve yaÄŸ tutucu ünitesi inÅŸa edilmiÅŸtir. Kumun yıkanmasını ve yaÄŸların kenara toplanmasını saÄŸlayacak bir spiral akım meydana getirmek için her havuzun bir kenarı boyunca hava verilmektedir. 

 

Havalandırmalı kum tutucu havuzu üzerinde ileri geri hareket eden köprü ile tabandan sıyrılan kumlar pompa ile kum yıkayıcı helezona göndermektedir. Aynı sıyırıcı köprü yaÄŸları da sıyırıp yaÄŸ haznesine toplamaktadır. YaÄŸ haznesi tabanında bulunan kuru tip santrifüj pompalar ile yaÄŸ vb. yüzer maddeler dıştan alışlı tambur eleklerden geçirilerek yaÄŸ konteynırlarına alınmaktadır. Havalandırmalı kum ve yaÄŸ tutucu için tasarım deÄŸerleri Tablo 5’te verilmektedir.

 

Ön Çökeltme Havuzu

Ön çöktürme havuzları çökebilen ve yüzebilen katıların ayrılarak giderildiÄŸi ünitelerdir. Ham atıksudan katıların giderilmesi ile birlikte bir miktar askıda katı madde ve BOÄ°5 giderilmiÅŸ olur. Böylece biyolojik arıtma ünitesinde arıtılacak organik yük azaltılmış olur. Organik yükteki azalma biyolojik arıtma ünitesinde sisteme verilmesi gerekli oksijen miktarının azalmasına, dolayısı ile enerji gereksiniminin ve oluÅŸan fazla aktif çamur miktarının azaltır. Ham atıksuda ki köpüÄŸün giderilmesi ile de havalandırma havuzu ve son çöktürme havuzlarında köpük oluÅŸumu azalır.

 

Ä°nce ızgaralardan geçen atıksuların bir kısmı (185.000 m3/gün) 2 adet ön çöktürme havuzuna alınmaktadır.  Ön çöktürme havuzları, iki kat halinde 0.50 ila 1 saat arasında bir bekletme süresi için tasarlanmıştır. Güvenli bir denitrifikasyon iÅŸlemi için atıksu miktarı iki hatta bölünür. Normal iÅŸletim süresi boyunca, ham suyun %50’si doÄŸrudan biyolojik arıtmaya, kalan %50’si ön çöktürme havuzlarına alınır. Ön çöktürme havuzları için tasarım deÄŸerleri Tablo 6’da verilmektedir.

 

Biyolojik Arıtma Nedir?

Biyolojik arıtmanın amacı, atıksuda bulunan çökelemeyen koloidal katıları pıhtılaÅŸtırarak gidermek ve organik maddeleri kararlı hale getirmektir. Evsel atıksu arıtımında organik madde içeriÄŸinin yanı sıra azot ve fosfor gibi besi maddeleri de biyolojik arıtımda giderilir. Besi maddelerinden azot ve fosfor arıtılmış atıksuların deÅŸarjında önemli parametrelerdendir. Azot ve fosforun deÅŸarj edilmesi, göl ve rezervuarlarda ötrifikasyonu hızlandırır ve sığ sularda köklü sucul bitkilerle beraber alg büyümesini teÅŸvik eder. Estetik olmayan görünümüne ilave olarak, alg ve sucul bitkilerin varlığı özellikle su temini, balık üretimi ve eÄŸlence amaçlı kullanım gibi su kaynağının faydalı kullanımlarını engeller. Ataköy Ä°leri Biyolojik Atıksu Arıtma Tesisi biyofosfor havuzları, anoksik ve oksik havuzlar ve son çökeltme havuzlarından oluÅŸmaktadır.

 

Biyofosfor Havuzu

Biyolojik fosfor giderimi, mikroorganizmaların strese sokularak hücre büyümesi için gerekenden daha fazlasını fosforu bünyelerine alması esasına dayanır. Mikroorganizmaları strese sokmak için atıksu da uçucu yaÄŸ asitleri ve anaerobik bir ortama ihtiyaç duyulur.

 

Ön arıtma ünitelerinden gelen atıksuyun % 56’lık kısmı geri devir çamuruyla karışarak biyolojik fosfor ünitesine girmektedir. Bu sistemde paralel çalışan 2 havuz mevcuttur. Havuzların toplam hacmi 27.150 m3’tür. Havuzların giriÅŸindeki ve havuzları birbirine baÄŸlayan motorlu kapaklar ile her bir havuzun ayrı ayrı çalıştırılması veya devre dışı bırakılması mümkündür. Çökelmeyi önlemek için herhangi bir havuza 4 adet mikser yerleÅŸtirilmiÅŸtir. Proses ÅŸartlarını devamlı izlemek amacıyla, her bir havuza yerleÅŸtirilen redoks metreler ve oksijen metreler mevcuttur.  Biyofosfor havuzları için tasarım deÄŸerleri Tablo 7’de verilmektedir.

 

Havalandırma Havuzu

Biyolojik arıtma, nitrifikasyon ve denitrifikasyon olarak iki kademede gerçekleÅŸtirilir. Nitrifikasyon için gerekli hava miktarı saÄŸlanarak giriÅŸ suyundaki amonyum azotu çevrilir ve oluÅŸan nitrat biyolojik oksijen ihtiyacı (karbon) giderimi için elektron acısı olarak kullanılır. Her havuzda AKM’nin çökelmesini önlemek, hava kabarcıklarını yolunu uzatarak havalandırma verimini attırmak ve homojen karışımını saÄŸlamak üzere, her bir havalandırma tankında 7 adet muz tipi karıştırıcılar monte edilmiÅŸtir. Havalandırma havuzları tabanlarına ince kabarcıklı membran difüzörler yerleÅŸtirilmiÅŸtir. Her kanala verilecek hava miktarı motorlu hava ayar vanaları ile ayarlanarak, tanklardaki çözünmüÅŸ oksijen seviyesi önceden belirlenmiÅŸ seviyede tutulmaktadır. Havuzlardaki anoksik – oksik ÅŸartları izlemek amacıyla, havuzlara redoks metreler ve oksijen metreler yerleÅŸtirilmiÅŸtir. Havalandırma havuzların ortasında iç resirkülasyonu saÄŸlamak, nitrifikasyon sonucu oluÅŸan nitratlı suyu anoksik bölgeye pompalamak amacıyla resirkülasyon pompaları temin edilmiÅŸtir. Proses havuzları için tasarım deÄŸerleri Tablo 8’de verilmektedir.