Tesisat Dergisi 291. Sayı (Mart 2020)

18 Tesisat / Mart 2020 tesisat.com.tr GÜNCEL YORUM Muhittin Tekman Makina Mühendisi - MBA B2B Medya Yayın Danışmanı İKLIMLENDIRME SISTEMLERINI DAHA VERIMLI KULLANABILIRIZ zın doğru kurulumu ve bakımı yapılma- mışsa verimlilik değeri bu durumlardan doğrudan etkilenir. Belki de çok yüksek verimlilik değerine sahip ve yüksek bir bedelle satın alınmış olan bir cihazın verimlilik değeri ortalama olan bir cihazın verimlilik değerine yakın hatta altında bile olabilir. Biz de bu durumları fark edeme- den sistemi kullanmayı sürdürürüz. İklimlendirme sistemlerimizin yaşam sürecini; yatırım ve işletim olmak üzere iki ayrı bölümde değerlendirebiliriz. Önce- likle verimlilik ve tasarruf istiyorsak çalı- şan sistemlerimizde iyileştirme yapmayı düşünebiliriz. Fakat böyle bir karar alma- dan önce yatırımın geri dönüş süresine bakarız. İlk önce bir yatırımı 5 yıllık bir çalışma süresi içinde geri döndürmek olası ise bu yatırımın yapılma kararını çok kolaylıkla alabilirken, bu süre 5-10 yıl arasındaysa daha ayrıntılı bir araştırma süresi yaşarız. 10 yıldan fazla geri dönme süresi hesapla- mışsak genellikle yatırım kararı vermeyiz. Örneğin güneş enerjisinden yararlanılarak yapılacak fotovoltaik bir sistemin kurul- ması kararını bu verilere göre kolayca verebiliriz. Ama iklimlendirme sistem- lerinin iyileştirilmesi konusu ne yazık ki fazla gündeme gelmez, hatta bu konuyu araştırma düşüncesi bile konuşulmaz. Ancak şimdiye kadar yapılan pek çok uygulama bizlere gösterdi ki iklim- lendirme sistemlerdeki iyileştirmeler 2–3 yıl gibi çok daha kısa süreler içinde yapılan yatırımları geri döndürülebiliyor. Konuyla bağlantılı bir diğer konu ise günümüzdeki ekodizayn regülasyonları- nın sürekli değişiyor, verimlilik kavram- İ klimlendirme sistemlerinde kullanılmış olan cihazların büyük çoğunluğunun ne yazık ki broşürlerinde belirtilmiş olan verimlilik değerlerinin altında çalıştığı bilinen bir gerçektir. İklimlendirmenin; tasarımı, sistem ve cihazlarının seçimi, satın alımı, kurulumu, işletmeye alımı ve bakımının yanı sıra her birimiyle en iyi şekle işletilmesi çok önem- lidir. Bir yapıda örneğin iç ortam sıcak- lığı kadar nem de önemlidir. Ayrıca ideal konfor ısısını bulmak, ısıyı eşit dağıtmak gibi daha başka önemsenmesi gereken pek çok konu vardır. Ama sistem verimli çalışmıyorsa bunların önemi ikinci sırada gelir. Sistemin verimli ve konforlu çalış- ması için iyi bir süreç yönetimi gerekir ve yapılabilenler sonuçta verimliliği de doğrudan etkiler. Son günlerde herkes yakıt fiyatlarının çok arttığını, ödenen faturaların çok yük- seldiğini söylerken, öncelikle yapılarındaki iklimlendirme cihaz ve sistemlerinde iyi- leştirmeler yaparak verimlilik değerlerini artırmak yerine, işin kolayına kaçıyorlar. Örneğin; aydınlatma giderlerini azalt- mak için yüksek verimli aydınlatma ürün- leri alıyor, aydınlatma armatürü miktarını azaltıyorlar veya yapılarının dış ve iç cidar- larına yalıtım yapıyorlar. Bir başka deyişle, yalıtım ve aydınlatma vb. enerji tasarrufu amaçlı girişimler iklimlendirme sistemle- rinde yapılacak iyileştirme çalışmalarını gözden geçirmemizin önüne geçiyor. Bilindiği üzere tüm cihazların etike- tinde nominal bir verimlilik değeri vardır ve cihaz fiyatları da bu verimlilik değerle- rine göre değişir. Ancak işletme sırasında olması gereken ayar düzeyleri veya ciha- larının da yenileniyor olması. Örneğin ısıtmada düşük sıcaklık, soğutmada ise yüksek sıcaklıkta çalışan sistemler daha çok gündeme gelir oldu. Bu uygulama- larla yaklaşık %25-30 enerji kazanımı, bir başka deyişle enerji tasarrufu yapabil- mek olası. Ayrıca ısı pompası kullanımı ve doğal soğutma gibi konular da sis- tem seçiminde iyi birer seçenek olmaya başladı. İyileştirme dolayısıyla sağlanacak verimlilik artışında diğer önemli konu ise cihazların doğru bir şekilde kurulumu ve devreye alınabilmesidir. Ama bunun için öncelikle üretici şirketlerin çok ayrıntılı montaj ve kullanma kılavuzları geliştirme- leri, tasarımcıların sistemlerinin nasıl çalış- ması gerektiğini ayrıntılı olarak yazmaları, açıklamaları ve ilk çalıştırma sürecinde de gerekli olan test, ayar ve dengelemeyi yapacak olanların doğru değerleri bul- maya çok dikkat etmeleri sistem verimli- liğine doğrudan etki etmektedir. Bir başka deyişle iklimlendirme sis- temlerinde tasarım süreci ne kadar önem- liyse, bu sistemlerin yaşam süreçleri de en az o kadar önemli oluyor. Bu nedenle sistemin kurulumunun doğru yapılması, doğru bir şekilde işletmeye alınması, işletme sırasında sürekli ölçümler yapa- rak geçmiş değerlerle karşılaştırılması ve gerekli bakım, onarım ve değişimlerin de zamanında yapılması bu sistemi kulla- nanların yapacakları masrafları ve konfor koşullarını belirleyecektir. Sonuç olarak, yapılarımızda verimli- lik ve tasarruf istiyorsak iklimlendirme sistemlerimizde iyileştirme yapmayı da önceliklerimiz içine katmalıyız. n